അദ്ധ്യായം 15
Verse 1
ശ്രീഭഗവാനുവാച | ഊര്ധ്വമൂലമധഃശാഖമശ്വത്ഥം പ്രാഹുരവ്യയമ് | ഛന്ദാംസി യസ്യ പര്ണാനി യസ്തം വേദ സ വേദവിത് ||൧൫-൧||
śrībhagavānuvāca . ūrdhvamūlamadhaḥśākhamaśvatthaṃ prāhuravyayam . chandāṃsi yasya parṇāni yastaṃ veda sa vedavit ||15-1||
Verse 2
അധശ്ചോര്ധ്വം പ്രസൃതാസ്തസ്യ ശാഖാ ഗുണപ്രവൃദ്ധാ വിഷയപ്രവാലാഃ | അധശ്ച മൂലാന്യനുസന്തതാനി കര്മാനുബന്ധീനി മനുഷ്യലോകേ ||൧൫-൨||
adhaścordhvaṃ prasṛtāstasya śākhā guṇapravṛddhā viṣayapravālāḥ . adhaśca mūlānyanusantatāni karmānubandhīni manuṣyaloke ||15-2||
Verse 3
ന രൂപമസ്യേഹ തഥോപലഭ്യതേ നാന്തോ ന ചാദിര്ന ച സമ്പ്രതിഷ്ഠാ | അശ്വത്ഥമേനം സുവിരൂഢമൂലം അസങ്ഗശസ്ത്രേണ ദൃഢേന ഛിത്ത്വാ ||൧൫-൩||
na rūpamasyeha tathopalabhyate nānto na cādirna ca sampratiṣṭhā . aśvatthamenaṃ suvirūḍhamūlaṃ asaṅgaśastreṇa dṛḍhena chittvā ||15-3||
Verse 4
തതഃ പദം തത്പരിമാര്ഗിതവ്യം യസ്മിന്ഗതാ ന നിവര്തന്തി ഭൂയഃ | തമേവ ചാദ്യം പുരുഷം പ്രപദ്യേ | യതഃ പ്രവൃത്തിഃ പ്രസൃതാ പുരാണീ ||൧൫-൪||
tataḥ padaṃ tatparimārgitavyaṃ yasmingatā na nivartanti bhūyaḥ . tameva cādyaṃ puruṣaṃ prapadye . yataḥ pravṛttiḥ prasṛtā purāṇī ||15-4||
Verse 5
നിര്മാനമോഹാ ജിതസങ്ഗദോഷാ അധ്യാത്മനിത്യാ വിനിവൃത്തകാമാഃ | ദ്വന്ദ്വൈര്വിമുക്താഃ സുഖദുഃഖസംജ്ഞൈര്- ഗച്ഛന്ത്യമൂഢാഃ പദമവ്യയം തത് ||൧൫-൫||
nirmānamohā jitasaṅgadoṣā adhyātmanityā vinivṛttakāmāḥ . dvandvairvimuktāḥ sukhaduḥkhasaṃjñaira- gacchantyamūḍhāḥ padamavyayaṃ tat ||15-5||
Verse 6
ന തദ്ഭാസയതേ സൂര്യോ ന ശശാങ്കോ ന പാവകഃ | യദ്ഗത്വാ ന നിവര്തന്തേ തദ്ധാമ പരമം മമ ||൧൫-൬||
na tadbhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ . yadgatvā na nivartante taddhāma paramaṃ mama ||15-6||
Verse 7
മമൈവാംശോ ജീവലോകേ ജീവഭൂതഃ സനാതനഃ | മനഃഷഷ്ഠാനീന്ദ്രിയാണി പ്രകൃതിസ്ഥാനി കര്ഷതി ||൧൫-൭||
mamaivāṃśo jīvaloke jīvabhūtaḥ sanātanaḥ . manaḥṣaṣṭhānīndriyāṇi prakṛtisthāni karṣati ||15-7||
Verse 8
ശരീരം യദവാപ്നോതി യച്ചാപ്യുത്ക്രാമതീശ്വരഃ | ഗൃഹീത്വൈതാനി സംയാതി വായുര്ഗന്ധാനിവാശയാത് ||൧൫-൮||
śarīraṃ yadavāpnoti yaccāpyutkrāmatīśvaraḥ . gṛhitvaitāni saṃyāti vāyurgandhānivāśayāt ||15-8||
Verse 9
ശ്രോത്രം ചക്ഷുഃ സ്പര്ശനം ച രസനം ഘ്രാണമേവ ച | അധിഷ്ഠായ മനശ്ചായം വിഷയാനുപസേവതേ ||൧൫-൯||
śrotraṃ cakṣuḥ sparśanaṃ ca rasanaṃ ghrāṇameva ca . adhiṣṭhāya manaścāyaṃ viṣayānupasevate ||15-9||
Verse 10
ഉത്ക്രാമന്തം സ്ഥിതം വാപി ഭുഞ്ജാനം വാ ഗുണാന്വിതമ് | വിമൂഢാ നാനുപശ്യന്തി പശ്യന്തി ജ്ഞാനചക്ഷുഷഃ ||൧൫-൧൦||
utkrāmantaṃ sthitaṃ vāpi bhuñjānaṃ vā guṇānvitam . vimūḍhā nānupaśyanti paśyanti jñānacakṣuṣaḥ ||15-10||
Verse 11
യതന്തോ യോഗിനശ്ചൈനം പശ്യന്ത്യാത്മന്യവസ്ഥിതമ് | യതന്തോഽപ്യകൃതാത്മാനോ നൈനം പശ്യന്ത്യചേതസഃ ||൧൫-൧൧||
yatanto yoginaścainaṃ paśyantyātmanyavasthitam . yatanto.apyakṛtātmāno nainaṃ paśyantyacetasaḥ ||15-11||
Verse 12
യദാദിത്യഗതം തേജോ ജഗദ്ഭാസയതേഽഖിലമ് | യച്ചന്ദ്രമസി യച്ചാഗ്നൌ തത്തേജോ വിദ്ധി മാമകമ് ||൧൫-൧൨||
yadādityagataṃ tejo jagadbhāsayate.akhilam . yaccandramasi yaccāgnau tattejo viddhi māmakam ||15-12||
Verse 13
ഗാമാവിശ്യ ച ഭൂതാനി ധാരയാമ്യഹമോജസാ | പുഷ്ണാമി ചൌഷധീഃ സര്വാഃ സോമോ ഭൂത്വാ രസാത്മകഃ ||൧൫-൧൩||
gāmāviśya ca bhūtāni dhārayāmyahamojasā . puṣṇāmi cauṣadhīḥ sarvāḥ somo bhūtvā rasātmakaḥ ||15-13||
Verse 14
അഹം വൈശ്വാനരോ ഭൂത്വാ പ്രാണിനാം ദേഹമാശ്രിതഃ | പ്രാണാപാനസമായുക്തഃ പചാമ്യന്നം ചതുര്വിധമ് ||൧൫-൧൪||
ahaṃ vaiśvānaro bhūtvā prāṇināṃ dehamāśritaḥ . prāṇāpānasamāyuktaḥ pacāmyannaṃ caturvidham ||15-14||
Verse 15
സര്വസ്യ ചാഹം ഹൃദി സന്നിവിഷ്ടോ മത്തഃ സ്മൃതിര്ജ്ഞാനമപോഹനഞ്ച | വേദൈശ്ച സര്വൈരഹമേവ വേദ്യോ വേദാന്തകൃദ്വേദവിദേവ ചാഹമ് ||൧൫-൧൫||
sarvasya cāhaṃ hṛdi sanniviṣṭo mattaḥ smṛtirjñānamapohanañca . vedaiśca sarvairahameva vedyo vedāntakṛdvedavideva cāham ||15-15||
Verse 16
ദ്വാവിമൌ പുരുഷൌ ലോകേ ക്ഷരശ്ചാക്ഷര ഏവ ച | ക്ഷരഃ സര്വാണി ഭൂതാനി കൂടസ്ഥോഽക്ഷര ഉച്യതേ ||൧൫-൧൬||
dvāvimau puruṣau loke kṣaraścākṣara eva ca . kṣaraḥ sarvāṇi bhūtāni kūṭastho.akṣara ucyate ||15-16||
Verse 17
ഉത്തമഃ പുരുഷസ്ത്വന്യഃ പരമാത്മേത്യുധാഹൃതഃ | യോ ലോകത്രയമാവിശ്യ ബിഭര്ത്യവ്യയ ഈശ്വരഃ ||൧൫-൧൭||
uttamaḥ puruṣastvanyaḥ paramātmetyudhāhṛtaḥ . yo lokatrayamāviśya bibhartyavyaya īśvaraḥ ||15-17||
Verse 18
യസ്മാത്ക്ഷരമതീതോഽഹമക്ഷരാദപി ചോത്തമഃ | അതോഽസ്മി ലോകേ വേദേ ച പ്രഥിതഃ പുരുഷോത്തമഃ ||൧൫-൧൮||
yasmātkṣaramatīto.ahamakṣarādapi cottamaḥ . ato.asmi loke vedeca prathitaḥ puruṣottamaḥ ||15-18||
Verse 19
യോ മാമേവമസമ്മൂഢോ ജാനാതി പുരുഷോത്തമമ് | സ സര്വവിദ്ഭജതി മാം സര്വഭാവേന ഭാരത ||൧൫-൧൯||
yo māmevamasammūḍho jānāti puruṣottamam . sa sarvavidbhajati māṃ sarvabhāvena bhārata ||15-19||
Verse 20
ഇതി ഗുഹ്യതമം ശാസ്ത്രമിദമുക്തം മയാനഘ | ഏതദ്ബുദ്ധ്വാ ബുദ്ധിമാന്സ്യാത്കൃതകൃത്യശ്ച ഭാരത ||൧൫-൨൦||
iti guhyatamaṃ śāstramidamuktaṃ mayānagha . etadbuddhvā buddhimānsyātkṛtakṛtyaśca bhārata ||15-20||
Verse 21
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുന സംവാദേ പുരുഷോത്തമയോഗോ നാമ പഞ്ചദശോഽധ്യായഃ ||൧൫||
OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjuna saṃvāde puruṣottamayogo nāma pañcadaśo.adhyāyaḥ ||15-21||