అధ్యాయం 15
Verse 1
శ్రీభగవానువాచ | ఊర్ధ్వమూలమధఃశాఖమశ్వత్థం ప్రాహురవ్యయమ్ | ఛన్దాంసి యస్య పర్ణాని యస్తం వేద స వేదవిత్ ||౧౫-౧||
śrībhagavānuvāca . ūrdhvamūlamadhaḥśākhamaśvatthaṃ prāhuravyayam . chandāṃsi yasya parṇāni yastaṃ veda sa vedavit ||15-1||
Verse 2
అధశ్చోర్ధ్వం ప్రసృతాస్తస్య శాఖా గుణప్రవృద్ధా విషయప్రవాలాః | అధశ్చ మూలాన్యనుసన్తతాని కర్మానుబన్ధీని మనుష్యలోకే ||౧౫-౨||
adhaścordhvaṃ prasṛtāstasya śākhā guṇapravṛddhā viṣayapravālāḥ . adhaśca mūlānyanusantatāni karmānubandhīni manuṣyaloke ||15-2||
Verse 3
న రూపమస్యేహ తథోపలభ్యతే నాన్తో న చాదిర్న చ సమ్ప్రతిష్ఠా | అశ్వత్థమేనం సువిరూఢమూలం అసఙ్గశస్త్రేణ దృఢేన ఛిత్త్వా ||౧౫-౩||
na rūpamasyeha tathopalabhyate nānto na cādirna ca sampratiṣṭhā . aśvatthamenaṃ suvirūḍhamūlaṃ asaṅgaśastreṇa dṛḍhena chittvā ||15-3||
Verse 4
తతః పదం తత్పరిమార్గితవ్యం యస్మిన్గతా న నివర్తన్తి భూయః | తమేవ చాద్యం పురుషం ప్రపద్యే | యతః ప్రవృత్తిః ప్రసృతా పురాణీ ||౧౫-౪||
tataḥ padaṃ tatparimārgitavyaṃ yasmingatā na nivartanti bhūyaḥ . tameva cādyaṃ puruṣaṃ prapadye . yataḥ pravṛttiḥ prasṛtā purāṇī ||15-4||
Verse 5
నిర్మానమోహా జితసఙ్గదోషా అధ్యాత్మనిత్యా వినివృత్తకామాః | ద్వన్ద్వైర్విముక్తాః సుఖదుఃఖసంజ్ఞైర్- గచ్ఛన్త్యమూఢాః పదమవ్యయం తత్ ||౧౫-౫||
nirmānamohā jitasaṅgadoṣā adhyātmanityā vinivṛttakāmāḥ . dvandvairvimuktāḥ sukhaduḥkhasaṃjñaira- gacchantyamūḍhāḥ padamavyayaṃ tat ||15-5||
Verse 6
న తద్భాసయతే సూర్యో న శశాఙ్కో న పావకః | యద్గత్వా న నివర్తన్తే తద్ధామ పరమం మమ ||౧౫-౬||
na tadbhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ . yadgatvā na nivartante taddhāma paramaṃ mama ||15-6||
Verse 7
మమైవాంశో జీవలోకే జీవభూతః సనాతనః | మనఃషష్ఠానీన్ద్రియాణి ప్రకృతిస్థాని కర్షతి ||౧౫-౭||
mamaivāṃśo jīvaloke jīvabhūtaḥ sanātanaḥ . manaḥṣaṣṭhānīndriyāṇi prakṛtisthāni karṣati ||15-7||
Verse 8
శరీరం యదవాప్నోతి యచ్చాప్యుత్క్రామతీశ్వరః | గృహీత్వైతాని సంయాతి వాయుర్గన్ధానివాశయాత్ ||౧౫-౮||
śarīraṃ yadavāpnoti yaccāpyutkrāmatīśvaraḥ . gṛhitvaitāni saṃyāti vāyurgandhānivāśayāt ||15-8||
Verse 9
శ్రోత్రం చక్షుః స్పర్శనం చ రసనం ఘ్రాణమేవ చ | అధిష్ఠాయ మనశ్చాయం విషయానుపసేవతే ||౧౫-౯||
śrotraṃ cakṣuḥ sparśanaṃ ca rasanaṃ ghrāṇameva ca . adhiṣṭhāya manaścāyaṃ viṣayānupasevate ||15-9||
Verse 10
ఉత్క్రామన్తం స్థితం వాపి భుఞ్జానం వా గుణాన్వితమ్ | విమూఢా నానుపశ్యన్తి పశ్యన్తి జ్ఞానచక్షుషః ||౧౫-౧౦||
utkrāmantaṃ sthitaṃ vāpi bhuñjānaṃ vā guṇānvitam . vimūḍhā nānupaśyanti paśyanti jñānacakṣuṣaḥ ||15-10||
Verse 11
యతన్తో యోగినశ్చైనం పశ్యన్త్యాత్మన్యవస్థితమ్ | యతన్తోఽప్యకృతాత్మానో నైనం పశ్యన్త్యచేతసః ||౧౫-౧౧||
yatanto yoginaścainaṃ paśyantyātmanyavasthitam . yatanto.apyakṛtātmāno nainaṃ paśyantyacetasaḥ ||15-11||
Verse 12
యదాదిత్యగతం తేజో జగద్భాసయతేఽఖిలమ్ | యచ్చన్ద్రమసి యచ్చాగ్నౌ తత్తేజో విద్ధి మామకమ్ ||౧౫-౧౨||
yadādityagataṃ tejo jagadbhāsayate.akhilam . yaccandramasi yaccāgnau tattejo viddhi māmakam ||15-12||
Verse 13
గామావిశ్య చ భూతాని ధారయామ్యహమోజసా | పుష్ణామి చౌషధీః సర్వాః సోమో భూత్వా రసాత్మకః ||౧౫-౧౩||
gāmāviśya ca bhūtāni dhārayāmyahamojasā . puṣṇāmi cauṣadhīḥ sarvāḥ somo bhūtvā rasātmakaḥ ||15-13||
Verse 14
అహం వైశ్వానరో భూత్వా ప్రాణినాం దేహమాశ్రితః | ప్రాణాపానసమాయుక్తః పచామ్యన్నం చతుర్విధమ్ ||౧౫-౧౪||
ahaṃ vaiśvānaro bhūtvā prāṇināṃ dehamāśritaḥ . prāṇāpānasamāyuktaḥ pacāmyannaṃ caturvidham ||15-14||
Verse 15
సర్వస్య చాహం హృది సన్నివిష్టో మత్తః స్మృతిర్జ్ఞానమపోహనఞ్చ | వేదైశ్చ సర్వైరహమేవ వేద్యో వేదాన్తకృద్వేదవిదేవ చాహమ్ ||౧౫-౧౫||
sarvasya cāhaṃ hṛdi sanniviṣṭo mattaḥ smṛtirjñānamapohanañca . vedaiśca sarvairahameva vedyo vedāntakṛdvedavideva cāham ||15-15||
Verse 16
ద్వావిమౌ పురుషౌ లోకే క్షరశ్చాక్షర ఏవ చ | క్షరః సర్వాణి భూతాని కూటస్థోఽక్షర ఉచ్యతే ||౧౫-౧౬||
dvāvimau puruṣau loke kṣaraścākṣara eva ca . kṣaraḥ sarvāṇi bhūtāni kūṭastho.akṣara ucyate ||15-16||
Verse 17
ఉత్తమః పురుషస్త్వన్యః పరమాత్మేత్యుధాహృతః | యో లోకత్రయమావిశ్య బిభర్త్యవ్యయ ఈశ్వరః ||౧౫-౧౭||
uttamaḥ puruṣastvanyaḥ paramātmetyudhāhṛtaḥ . yo lokatrayamāviśya bibhartyavyaya īśvaraḥ ||15-17||
Verse 18
యస్మాత్క్షరమతీతోఽహమక్షరాదపి చోత్తమః | అతోఽస్మి లోకే వేదే చ ప్రథితః పురుషోత్తమః ||౧౫-౧౮||
yasmātkṣaramatīto.ahamakṣarādapi cottamaḥ . ato.asmi loke vedeca prathitaḥ puruṣottamaḥ ||15-18||
Verse 19
యో మామేవమసమ్మూఢో జానాతి పురుషోత్తమమ్ | స సర్వవిద్భజతి మాం సర్వభావేన భారత ||౧౫-౧౯||
yo māmevamasammūḍho jānāti puruṣottamam . sa sarvavidbhajati māṃ sarvabhāvena bhārata ||15-19||
Verse 20
ఇతి గుహ్యతమం శాస్త్రమిదముక్తం మయానఘ | ఏతద్బుద్ధ్వా బుద్ధిమాన్స్యాత్కృతకృత్యశ్చ భారత ||౧౫-౨౦||
iti guhyatamaṃ śāstramidamuktaṃ mayānagha . etadbuddhvā buddhimānsyātkṛtakṛtyaśca bhārata ||15-20||
Verse 21
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జున సంవాదే పురుషోత్తమయోగో నామ పఞ్చదశోఽధ్యాయః ||౧౫||
OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjuna saṃvāde puruṣottamayogo nāma pañcadaśo.adhyāyaḥ ||15-21||