അദ്ധ്യായം 10
Verse 1
ശ്രീഭഗവാനുവാച | ഭൂയ ഏവ മഹാബാഹോ ശൃണു മേ പരമം വചഃ | യത്തേഽഹം പ്രീയമാണായ വക്ഷ്യാമി ഹിതകാമ്യയാ ||൧൦-൧||
śrībhagavānuvāca . bhūya eva mahābāho śṛṇu me paramaṃ vacaḥ . yatte.ahaṃ prīyamāṇāya vakṣyāmi hitakāmyayā ||10-1||
Verse 2
ന മേ വിദുഃ സുരഗണാഃ പ്രഭവം ന മഹര്ഷയഃ | അഹമാദിര്ഹി ദേവാനാം മഹര്ഷീണാം ച സര്വശഃ ||൧൦-൨||
na me viduḥ suragaṇāḥ prabhavaṃ na maharṣayaḥ . ahamādirhi devānāṃ maharṣīṇāṃ ca sarvaśaḥ ||10-2||
Verse 3
യോ മാമജമനാദിം ച വേത്തി ലോകമഹേശ്വരമ് | അസമ്മൂഢഃ സ മര്ത്യേഷു സര്വപാപൈഃ പ്രമുച്യതേ ||൧൦-൩||
yo māmajamanādiṃ ca vetti lokamaheśvaram . asammūḍhaḥ sa martyeṣu sarvapāpaiḥ pramucyate ||10-3||
Verse 4
ബുദ്ധിര്ജ്ഞാനമസമ്മോഹഃ ക്ഷമാ സത്യം ദമഃ ശമഃ | സുഖം ദുഃഖം ഭവോഽഭാവോ ഭയം ചാഭയമേവ ച ||൧൦-൪||
buddhirjñānamasammohaḥ kṣamā satyaṃ damaḥ śamaḥ . sukhaṃ duḥkhaṃ bhavo.abhāvo bhayaṃ cābhayameva ca ||10-4||
Verse 5
അഹിംസാ സമതാ തുഷ്ടിസ്തപോ ദാനം യശോഽയശഃ | ഭവന്തി ഭാവാ ഭൂതാനാം മത്ത ഏവ പൃഥഗ്വിധാഃ ||൧൦-൫||
ahiṃsā samatā tuṣṭistapo dānaṃ yaśo.ayaśaḥ . bhavanti bhāvā bhūtānāṃ matta eva pṛthagvidhāḥ ||10-5||
Verse 6
മഹര്ഷയഃ സപ്ത പൂര്വേ ചത്വാരോ മനവസ്തഥാ | മദ്ഭാവാ മാനസാ ജാതാ യേഷാം ലോക ഇമാഃ പ്രജാഃ ||൧൦-൬||
maharṣayaḥ sapta pūrve catvāro manavastathā . madbhāvā mānasā jātā yeṣāṃ loka imāḥ prajāḥ ||10-6||
Verse 7
ഏതാം വിഭൂതിം യോഗം ച മമ യോ വേത്തി തത്ത്വതഃ | സോഽവികമ്പേന യോഗേന യുജ്യതേ നാത്ര സംശയഃ ||൧൦-൭||
etāṃ vibhūtiṃ yogaṃ ca mama yo vetti tattvataḥ . so.avikampena yogena yujyate nātra saṃśayaḥ ||10-7||
Verse 8
അഹം സര്വസ്യ പ്രഭവോ മത്തഃ സര്വം പ്രവര്തതേ | ഇതി മത്വാ ഭജന്തേ മാം ബുധാ ഭാവസമന്വിതാഃ ||൧൦-൮||
ahaṃ sarvasya prabhavo mattaḥ sarvaṃ pravartate . iti matvā bhajante māṃ budhā bhāvasamanvitāḥ ||10-8||
Verse 9
മച്ചിത്താ മദ്ഗതപ്രാണാ ബോധയന്തഃ പരസ്പരമ് | കഥയന്തശ്ച മാം നിത്യം തുഷ്യന്തി ച രമന്തി ച ||൧൦-൯||
maccittā madgataprāṇā bodhayantaḥ parasparam . kathayantaśca māṃ nityaṃ tuṣyanti ca ramanti ca ||10-9||
Verse 10
തേഷാം സതതയുക്താനാം ഭജതാം പ്രീതിപൂര്വകമ് | ദദാമി ബുദ്ധിയോഗം തം യേന മാമുപയാന്തി തേ ||൧൦-൧൦||
teṣāṃ satatayuktānāṃ bhajatāṃ prītipūrvakam . dadāmi buddhiyogaṃ taṃ yena māmupayānti te ||10-10||
Verse 11
തേഷാമേവാനുകമ്പാര്ഥമഹമജ്ഞാനജം തമഃ | നാശയാമ്യാത്മഭാവസ്ഥോ ജ്ഞാനദീപേന ഭാസ്വതാ ||൧൦-൧൧||
teṣāmevānukampārthamahamajñānajaṃ tamaḥ . nāśayāmyātmabhāvastho jñānadīpena bhāsvatā ||10-11||
Verse 12
അര്ജുന ഉവാച | പരം ബ്രഹ്മ പരം ധാമ പവിത്രം പരമം ഭവാന് | പുരുഷം ശാശ്വതം ദിവ്യമാദിദേവമജം വിഭുമ് ||൧൦-൧൨||
arjuna uvāca . paraṃ brahma paraṃ dhāma pavitraṃ paramaṃ bhavān . puruṣaṃ śāśvataṃ divyamādidevamajaṃ vibhum ||10-12||
Verse 13
ആഹുസ്ത്വാമൃഷയഃ സര്വേ ദേവര്ഷിര്നാരദസ്തഥാ | അസിതോ ദേവലോ വ്യാസഃ സ്വയം ചൈവ ബ്രവീഷി മേ ||൧൦-൧൩||
āhustvāmṛṣayaḥ sarve devarṣirnāradastathā . asito devalo vyāsaḥ svayaṃ caiva bravīṣi me ||10-13||
Verse 14
സര്വമേതദൃതം മന്യേ യന്മാം വദസി കേശവ | ന ഹി തേ ഭഗവന്വ്യക്തിം വിദുര്ദേവാ ന ദാനവാഃ ||൧൦-൧൪||
sarvametadṛtaṃ manye yanmāṃ vadasi keśava . na hi te bhagavanvyaktiṃ vidurdevā na dānavāḥ ||10-14||
Verse 15
സ്വയമേവാത്മനാത്മാനം വേത്ഥ ത്വം പുരുഷോത്തമ | ഭൂതഭാവന ഭൂതേശ ദേവദേവ ജഗത്പതേ ||൧൦-൧൫||
svayamevātmanātmānaṃ vettha tvaṃ puruṣottama . bhūtabhāvana bhūteśa devadeva jagatpate ||10-15||
Verse 16
വക്തുമര്ഹസ്യശേഷേണ ദിവ്യാ ഹ്യാത്മവിഭൂതയഃ | യാഭിര്വിഭൂതിഭിര്ലോകാനിമാംസ്ത്വം വ്യാപ്യ തിഷ്ഠസി ||൧൦-൧൬||
vaktumarhasyaśeṣeṇa divyā hyātmavibhūtayaḥ . yābhirvibhūtibhirlokānimāṃstvaṃ vyāpya tiṣṭhasi ||10-16||
Verse 17
കഥം വിദ്യാമഹം യോഗിംസ്ത്വാം സദാ പരിചിന്തയന് | കേഷു കേഷു ച ഭാവേഷു ചിന്ത്യോഽസി ഭഗവന്മയാ ||൧൦-൧൭||
kathaṃ vidyāmahaṃ yogiṃstvāṃ sadā paricintayan . keṣu keṣu ca bhāveṣu cintyo.asi bhagavanmayā ||10-17||
Verse 18
വിസ്തരേണാത്മനോ യോഗം വിഭൂതിം ച ജനാര്ദന | ഭൂയഃ കഥയ തൃപ്തിര്ഹി ശൃണ്വതോ നാസ്തി മേഽമൃതമ് ||൧൦-൧൮||
vistareṇātmano yogaṃ vibhūtiṃ ca janārdana . bhūyaḥ kathaya tṛptirhi śṛṇvato nāsti me.amṛtam ||10-18||
Verse 19
ശ്രീഭഗവാനുവാച | ഹന്ത തേ കഥയിഷ്യാമി ദിവ്യാ ഹ്യാത്മവിഭൂതയഃ | പ്രാധാന്യതഃ കുരുശ്രേഷ്ഠ നാസ്ത്യന്തോ വിസ്തരസ്യ മേ ||൧൦-൧൯||
śrībhagavānuvāca . hanta te kathayiṣyāmi divyā hyātmavibhūtayaḥ . prādhānyataḥ kuruśreṣṭha nāstyanto vistarasya me ||10-19||
Verse 20
അഹമാത്മാ ഗുഡാകേശ സര്വഭൂതാശയസ്ഥിതഃ | അഹമാദിശ്ച മധ്യം ച ഭൂതാനാമന്ത ഏവ ച ||൧൦-൨൦||
ahamātmā guḍākeśa sarvabhūtāśayasthitaḥ . ahamādiśca madhyaṃ ca bhūtānāmanta eva ca ||10-20||
Verse 21
ആദിത്യാനാമഹം വിഷ്ണുര്ജ്യോതിഷാം രവിരംശുമാന് | മരീചിര്മരുതാമസ്മി നക്ഷത്രാണാമഹം ശശീ ||൧൦-൨൧||
ādityānāmahaṃ viṣṇurjyotiṣāṃ raviraṃśumān . marīcirmarutāmasmi nakṣatrāṇāmahaṃ śaśī ||10-21||
Verse 22
വേദാനാം സാമവേദോഽസ്മി ദേവാനാമസ്മി വാസവഃ | ഇന്ദ്രിയാണാം മനശ്ചാസ്മി ഭൂതാനാമസ്മി ചേതനാ ||൧൦-൨൨||
vedānāṃ sāmavedo.asmi devānāmasmi vāsavaḥ . indriyāṇāṃ manaścāsmi bhūtānāmasmi cetanā ||10-22||
Verse 23
രുദ്രാണാം ശങ്കരശ്ചാസ്മി വിത്തേശോ യക്ഷരക്ഷസാമ് | വസൂനാം പാവകശ്ചാസ്മി മേരുഃ ശിഖരിണാമഹമ് ||൧൦-൨൩||
rudrāṇāṃ śaṅkaraścāsmi vitteśo yakṣarakṣasām . vasūnāṃ pāvakaścāsmi meruḥ śikhariṇāmaham ||10-23||
Verse 24
പുരോധസാം ച മുഖ്യം മാം വിദ്ധി പാര്ഥ ബൃഹസ്പതിമ് | സേനാനീനാമഹം സ്കന്ദഃ സരസാമസ്മി സാഗരഃ ||൧൦-൨൪||
purodhasāṃ ca mukhyaṃ māṃ viddhi pārtha bṛhaspatim . senānīnāmahaṃ skandaḥ sarasāmasmi sāgaraḥ ||10-24||
Verse 25
മഹര്ഷീണാം ഭൃഗുരഹം ഗിരാമസ്മ്യേകമക്ഷരമ് | യജ്ഞാനാം ജപയജ്ഞോഽസ്മി സ്ഥാവരാണാം ഹിമാലയഃ ||൧൦-൨൫||
maharṣīṇāṃ bhṛgurahaṃ girāmasmyekamakṣaram . yajñānāṃ japayajño.asmi sthāvarāṇāṃ himālayaḥ ||10-25||
Verse 26
അശ്വത്ഥഃ സര്വവൃക്ഷാണാം ദേവര്ഷീണാം ച നാരദഃ | ഗന്ധര്വാണാം ചിത്രരഥഃ സിദ്ധാനാം കപിലോ മുനിഃ ||൧൦-൨൬||
aśvatthaḥ sarvavṛkṣāṇāṃ devarṣīṇāṃ ca nāradaḥ . gandharvāṇāṃ citrarathaḥ siddhānāṃ kapilo muniḥ ||10-26||
Verse 27
ഉച്ചൈഃശ്രവസമശ്വാനാം വിദ്ധി മാമമൃതോദ്ഭവമ് | ഐരാവതം ഗജേന്ദ്രാണാം നരാണാം ച നരാധിപമ് ||൧൦-൨൭||
uccaiḥśravasamaśvānāṃ viddhi māmamṛtodbhavam . airāvataṃ gajendrāṇāṃ narāṇāṃ ca narādhipam ||10-27||
Verse 28
ആയുധാനാമഹം വജ്രം ധേനൂനാമസ്മി കാമധുക് | പ്രജനശ്ചാസ്മി കന്ദര്പഃ സര്പാണാമസ്മി വാസുകിഃ ||൧൦-൨൮||
āyudhānāmahaṃ vajraṃ dhenūnāmasmi kāmadhuk . prajanaścāsmi kandarpaḥ sarpāṇāmasmi vāsukiḥ ||10-28||
Verse 29
അനന്തശ്ചാസ്മി നാഗാനാം വരുണോ യാദസാമഹമ് | പിതൄണാമര്യമാ ചാസ്മി യമഃ സംയമതാമഹമ് ||൧൦-൨൯||
anantaścāsmi nāgānāṃ varuṇo yādasāmaham . pitṝṇāmaryamā cāsmi yamaḥ saṃyamatāmaham ||10-29||
Verse 30
പ്രഹ്ലാദശ്ചാസ്മി ദൈത്യാനാം കാലഃ കലയതാമഹമ് | മൃഗാണാം ച മൃഗേന്ദ്രോഽഹം വൈനതേയശ്ച പക്ഷിണാമ് ||൧൦-൩൦||
prahlādaścāsmi daityānāṃ kālaḥ kalayatāmaham . mṛgāṇāṃ ca mṛgendro.ahaṃ vainateyaśca pakṣiṇām ||10-30||
Verse 31
പവനഃ പവതാമസ്മി രാമഃ ശസ്ത്രഭൃതാമഹമ് | ഝഷാണാം മകരശ്ചാസ്മി സ്രോതസാമസ്മി ജാഹ്നവീ ||൧൦-൩൧||
pavanaḥ pavatāmasmi rāmaḥ śastrabhṛtāmaham . jhaṣāṇāṃ makaraścāsmi srotasāmasmi jāhnavī ||10-31||
Verse 32
സര്ഗാണാമാദിരന്തശ്ച മധ്യം ചൈവാഹമര്ജുന | അധ്യാത്മവിദ്യാ വിദ്യാനാം വാദഃ പ്രവദതാമഹമ് ||൧൦-൩൨||
sargāṇāmādirantaśca madhyaṃ caivāhamarjuna . adhyātmavidyā vidyānāṃ vādaḥ pravadatāmaham ||10-32||
Verse 33
അക്ഷരാണാമകാരോഽസ്മി ദ്വന്ദ്വഃ സാമാസികസ്യ ച | അഹമേവാക്ഷയഃ കാലോ ധാതാഹം വിശ്വതോമുഖഃ ||൧൦-൩൩||
akṣarāṇāmakāro.asmi dvandvaḥ sāmāsikasya ca . ahamevākṣayaḥ kālo dhātāhaṃ viśvatomukhaḥ ||10-33||
Verse 34
മൃത്യുഃ സര്വഹരശ്ചാഹമുദ്ഭവശ്ച ഭവിഷ്യതാമ് | കീര്തിഃ ശ്രീര്വാക്ച നാരീണാം സ്മൃതിര്മേധാ ധൃതിഃ ക്ഷമാ ||൧൦-൩൪||
mṛtyuḥ sarvaharaścāhamudbhavaśca bhaviṣyatām . kīrtiḥ śrīrvākca nārīṇāṃ smṛtirmedhā dhṛtiḥ kṣamā ||10-34||
Verse 35
ബൃഹത്സാമ തഥാ സാമ്നാം ഗായത്രീ ഛന്ദസാമഹമ് | മാസാനാം മാര്ഗശീര്ഷോഽഹമൃതൂനാം കുസുമാകരഃ ||൧൦-൩൫||
bṛhatsāma tathā sāmnāṃ gāyatrī chandasāmaham . māsānāṃ mārgaśīrṣo.ahamṛtūnāṃ kusumākaraḥ ||10-35||
Verse 36
ദ്യൂതം ഛലയതാമസ്മി തേജസ്തേജസ്വിനാമഹമ് | ജയോഽസ്മി വ്യവസായോഽസ്മി സത്ത്വം സത്ത്വവതാമഹമ് ||൧൦-൩൬||
dyūtaṃ chalayatāmasmi tejastejasvināmaham . jayo.asmi vyavasāyo.asmi sattvaṃ sattvavatāmaham ||10-36||
Verse 37
വൃഷ്ണീനാം വാസുദേവോഽസ്മി പാണ്ഡവാനാം ധനഞ്ജയഃ | മുനീനാമപ്യഹം വ്യാസഃ കവീനാമുശനാ കവിഃ ||൧൦-൩൭||
vṛṣṇīnāṃ vāsudevo.asmi pāṇḍavānāṃ dhanañjayaḥ . munīnāmapyahaṃ vyāsaḥ kavīnāmuśanā kaviḥ ||10-37||
Verse 38
ദണ്ഡോ ദമയതാമസ്മി നീതിരസ്മി ജിഗീഷതാമ് | മൌനം ചൈവാസ്മി ഗുഹ്യാനാം ജ്ഞാനം ജ്ഞാനവതാമഹമ് ||൧൦-൩൮||
daṇḍo damayatāmasmi nītirasmi jigīṣatām . maunaṃ caivāsmi guhyānāṃ jñānaṃ jñānavatāmaham ||10-38||
Verse 39
യച്ചാപി സര്വഭൂതാനാം ബീജം തദഹമര്ജുന | ന തദസ്തി വിനാ യത്സ്യാന്മയാ ഭൂതം ചരാചരമ് ||൧൦-൩൯||
yaccāpi sarvabhūtānāṃ bījaṃ tadahamarjuna . na tadasti vinā yatsyānmayā bhūtaṃ carācaram ||10-39||
Verse 40
നാന്തോഽസ്തി മമ ദിവ്യാനാം വിഭൂതീനാം പരന്തപ | ഏഷ തൂദ്ദേശതഃ പ്രോക്തോ വിഭൂതേര്വിസ്തരോ മയാ ||൧൦-൪൦||
nānto.asti mama divyānāṃ vibhūtīnāṃ parantapa . eṣa tūddeśataḥ prokto vibhūtervistaro mayā ||10-40||
Verse 41
യദ്യദ്വിഭൂതിമത്സത്ത്വം ശ്രീമദൂര്ജിതമേവ വാ | തത്തദേവാവഗച്ഛ ത്വം മമ തേജോംഽശസമ്ഭവമ് ||൧൦-൪൧||
yadyadvibhūtimatsattvaṃ śrīmadūrjitameva vā . tattadevāvagaccha tvaṃ mama tejoṃśasambhavam ||10-41||
Verse 42
അഥവാ ബഹുനൈതേന കിം ജ്ഞാതേന തവാര്ജുന | വിഷ്ടഭ്യാഹമിദം കൃത്സ്നമേകാംശേന സ്ഥിതോ ജഗത് ||൧൦-൪൨||
athavā bahunaitena kiṃ jñātena tavārjuna . viṣṭabhyāhamidaṃ kṛtsnamekāṃśena sthito jagat ||10-42||
Verse 43
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ വിഭൂതിയോഗോ നാമ ദശമോഽധ്യായഃ ||൧൦||
OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde vibhūtiyogo nāma daśamo.adhyāyaḥ ||10-43||