అధ్యాయం 3
Verse 1
అర్జున ఉవాచ | జ్యాయసీ చేత్కర్మణస్తే మతా బుద్ధిర్జనార్దన | తత్కిం కర్మణి ఘోరే మాం నియోజయసి కేశవ ||౩-౧||
arjuna uvāca . jyāyasī cetkarmaṇaste matā buddhirjanārdana . tatkiṃ karmaṇi ghore māṃ niyojayasi keśava ||3-1||
Verse 2
వ్యామిశ్రేణేవ వాక్యేన బుద్ధిం మోహయసీవ మే | తదేకం వద నిశ్చిత్య యేన శ్రేయోఽహమాప్నుయామ్ ||౩-౨||
vyāmiśreṇeva vākyena buddhiṃ mohayasīva me . tadekaṃ vada niścitya yena śreyo.ahamāpnuyām ||3-2||
Verse 3
శ్రీభగవానువాచ | లోకేఽస్మిన్ ద్వివిధా నిష్ఠా పురా ప్రోక్తా మయానఘ | జ్ఞానయోగేన సాఙ్ఖ్యానాం కర్మయోగేన యోగినామ్ ||౩-౩||
śrībhagavānuvāca . loke.asmina dvividhā niṣṭhā purā proktā mayānagha . jñānayogena sāṅkhyānāṃ karmayogena yoginām ||3-3||
Verse 4
న కర్మణామనారమ్భాన్నైష్కర్మ్యం పురుషోఽశ్నుతే | న చ సంన్యసనాదేవ సిద్ధిం సమధిగచ్ఛతి ||౩-౪||
na karmaṇāmanārambhānnaiṣkarmyaṃ puruṣo.aśnute . na ca saṃnyasanādeva siddhiṃ samadhigacchati ||3-4||
Verse 5
న హి కశ్చిత్క్షణమపి జాతు తిష్ఠత్యకర్మకృత్ | కార్యతే హ్యవశః కర్మ సర్వః ప్రకృతిజైర్గుణైః ||౩-౫||
na hi kaścitkṣaṇamapi jātu tiṣṭhatyakarmakṛt . kāryate hyavaśaḥ karma sarvaḥ prakṛtijairguṇaiḥ ||3-5||
Verse 6
కర్మేన్ద్రియాణి సంయమ్య య ఆస్తే మనసా స్మరన్ | ఇన్ద్రియార్థాన్విమూఢాత్మా మిథ్యాచారః స ఉచ్యతే ||౩-౬||
karmendriyāṇi saṃyamya ya āste manasā smaran . indriyārthānvimūḍhātmā mithyācāraḥ sa ucyate ||3-6||
Verse 7
యస్త్విన్ద్రియాణి మనసా నియమ్యారభతేఽర్జున | కర్మేన్ద్రియైః కర్మయోగమసక్తః స విశిష్యతే ||౩-౭||
yastvindriyāṇi manasā niyamyārabhate.arjuna . karmendriyaiḥ karmayogamasaktaḥ sa viśiṣyate ||3-7||
Verse 8
నియతం కురు కర్మ త్వం కర్మ జ్యాయో హ్యకర్మణః | శరీరయాత్రాపి చ తే న ప్రసిద్ధ్యేదకర్మణః ||౩-౮||
niyataṃ kuru karma tvaṃ karma jyāyo hyakarmaṇaḥ . śarīrayātrāpi ca te na prasiddhyedakarmaṇaḥ ||3-8||
Verse 9
యజ్ఞార్థాత్కర్మణోఽన్యత్ర లోకోఽయం కర్మబన్ధనః | తదర్థం కర్మ కౌన్తేయ ముక్తసఙ్గః సమాచర ||౩-౯||
yajñārthātkarmaṇo.anyatra loko.ayaṃ karmabandhanaḥ . tadarthaṃ karma kaunteya muktasaṅgaḥ samācara ||3-9||
Verse 10
సహయజ్ఞాః ప్రజాః సృష్ట్వా పురోవాచ ప్రజాపతిః | అనేన ప్రసవిష్యధ్వమేష వోఽస్త్విష్టకామధుక్ ||౩-౧౦||
sahayajñāḥ prajāḥ sṛṣṭvā purovāca prajāpatiḥ . anena prasaviṣyadhvameṣa vo.astviṣṭakāmadhuk ||3-10||
Verse 11
దేవాన్భావయతానేన తే దేవా భావయన్తు వః | పరస్పరం భావయన్తః శ్రేయః పరమవాప్స్యథ ||౩-౧౧||
devānbhāvayatānena te devā bhāvayantu vaḥ . parasparaṃ bhāvayantaḥ śreyaḥ paramavāpsyatha ||3-11||
Verse 12
ఇష్టాన్భోగాన్హి వో దేవా దాస్యన్తే యజ్ఞభావితాః | తైర్దత్తానప్రదాయైభ్యో యో భుఙ్క్తే స్తేన ఏవ సః ||౩-౧౨||
iṣṭānbhogānhi vo devā dāsyante yajñabhāvitāḥ . tairdattānapradāyaibhyo yo bhuṅkte stena eva saḥ ||3-12||
Verse 13
యజ్ఞశిష్టాశినః సన్తో ముచ్యన్తే సర్వకిల్బిషైః | భుఞ్జతే తే త్వఘం పాపా యే పచన్త్యాత్మకారణాత్ ||౩-౧౩||
yajñaśiṣṭāśinaḥ santo mucyante sarvakilbiṣaiḥ . bhuñjate te tvaghaṃ pāpā ye pacantyātmakāraṇāt ||3-13||
Verse 14
అన్నాద్భవన్తి భూతాని పర్జన్యాదన్నసమ్భవః | యజ్ఞాద్భవతి పర్జన్యో యజ్ఞః కర్మసముద్భవః ||౩-౧౪||
annādbhavanti bhūtāni parjanyādannasambhavaḥ . yajñādbhavati parjanyo yajñaḥ karmasamudbhavaḥ ||3-14||
Verse 15
కర్మ బ్రహ్మోద్భవం విద్ధి బ్రహ్మాక్షరసముద్భవమ్ | తస్మాత్సర్వగతం బ్రహ్మ నిత్యం యజ్ఞే ప్రతిష్ఠితమ్ ||౩-౧౫||
karma brahmodbhavaṃ viddhi brahmākṣarasamudbhavam . tasmātsarvagataṃ brahma nityaṃ yajñe pratiṣṭhitam ||3-15||
Verse 16
ఏవం ప్రవర్తితం చక్రం నానువర్తయతీహ యః | అఘాయురిన్ద్రియారామో మోఘం పార్థ స జీవతి ||౩-౧౬||
evaṃ pravartitaṃ cakraṃ nānuvartayatīha yaḥ . aghāyurindriyārāmo moghaṃ pārtha sa jīvati ||3-16||
Verse 17
యస్త్వాత్మరతిరేవ స్యాదాత్మతృప్తశ్చ మానవః | ఆత్మన్యేవ చ సన్తుష్టస్తస్య కార్యం న విద్యతే ||౩-౧౭||
yastvātmaratireva syādātmatṛptaśca mānavaḥ . ātmanyeva ca santuṣṭastasya kāryaṃ na vidyate ||3-17||
Verse 18
నైవ తస్య కృతేనార్థో నాకృతేనేహ కశ్చన | న చాస్య సర్వభూతేషు కశ్చిదర్థవ్యపాశ్రయః ||౩-౧౮||
naiva tasya kṛtenārtho nākṛteneha kaścana . na cāsya sarvabhūteṣu kaścidarthavyapāśrayaḥ ||3-18||
Verse 19
తస్మాదసక్తః సతతం కార్యం కర్మ సమాచర | అసక్తో హ్యాచరన్కర్మ పరమాప్నోతి పూరుషః ||౩-౧౯||
tasmādasaktaḥ satataṃ kāryaṃ karma samācara . asakto hyācarankarma paramāpnoti pūruṣaḥ ||3-19||
Verse 20
కర్మణైవ హి సంసిద్ధిమాస్థితా జనకాదయః | లోకసంగ్రహమేవాపి సమ్పశ్యన్కర్తుమర్హసి ||౩-౨౦||
karmaṇaiva hi saṃsiddhimāsthitā janakādayaḥ . lokasaṃgrahamevāpi sampaśyankartumarhasi ||3-20||
Verse 21
యద్యదాచరతి శ్రేష్ఠస్తత్తదేవేతరో జనః | స యత్ప్రమాణం కురుతే లోకస్తదనువర్తతే ||౩-౨౧||
yadyadācarati śreṣṭhastattadevetaro janaḥ . sa yatpramāṇaṃ kurute lokastadanuvartate ||3-21||
Verse 22
న మే పార్థాస్తి కర్తవ్యం త్రిషు లోకేషు కిఞ్చన | నానవాప్తమవాప్తవ్యం వర్త ఏవ చ కర్మణి ||౩-౨౨||
na me pārthāsti kartavyaṃ triṣu lokeṣu kiñcana . nānavāptamavāptavyaṃ varta eva ca karmaṇi ||3-22||
Verse 23
యది హ్యహం న వర్తేయం జాతు కర్మణ్యతన్ద్రితః | మమ వర్త్మానువర్తన్తే మనుష్యాః పార్థ సర్వశః ||౩-౨౩||
yadi hyahaṃ na varteyaṃ jātu karmaṇyatandritaḥ . mama vartmānuvartante manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ ||3-23||
Verse 24
ఉత్సీదేయురిమే లోకా న కుర్యాం కర్మ చేదహమ్ | సఙ్కరస్య చ కర్తా స్యాముపహన్యామిమాః ప్రజాః ||౩-౨౪||
utsīdeyurime lokā na kuryāṃ karma cedaham . saṅkarasya ca kartā syāmupahanyāmimāḥ prajāḥ ||3-24||
Verse 25
సక్తాః కర్మణ్యవిద్వాంసో యథా కుర్వన్తి భారత | కుర్యాద్విద్వాంస్తథాసక్తశ్చికీర్షుర్లోకసంగ్రహమ్ ||౩-౨౫||
saktāḥ karmaṇyavidvāṃso yathā kurvanti bhārata . kuryādvidvāṃstathāsaktaścikīrṣurlokasaṃgraham ||3-25||
Verse 26
న బుద్ధిభేదం జనయేదజ్ఞానాం కర్మసఙ్గినామ్ | జోషయేత్సర్వకర్మాణి విద్వాన్యుక్తః సమాచరన్ ||౩-౨౬||
na buddhibhedaṃ janayedajñānāṃ karmasaṅginām . joṣayetsarvakarmāṇi vidvānyuktaḥ samācaran ||3-26||
Verse 27
ప్రకృతేః క్రియమాణాని గుణైః కర్మాణి సర్వశః | అహఙ్కారవిమూఢాత్మా కర్తాహమితి మన్యతే ||౩-౨౭||
prakṛteḥ kriyamāṇāni guṇaiḥ karmāṇi sarvaśaḥ . ahaṅkāravimūḍhātmā kartāhamiti manyate ||3-27||
Verse 28
తత్త్వవిత్తు మహాబాహో గుణకర్మవిభాగయోః | గుణా గుణేషు వర్తన్త ఇతి మత్వా న సజ్జతే ||౩-౨౮||
tattvavittu mahābāho guṇakarmavibhāgayoḥ . guṇā guṇeṣu vartanta iti matvā na sajjate ||3-28||
Verse 29
ప్రకృతేర్గుణసమ్మూఢాః సజ్జన్తే గుణకర్మసు | తానకృత్స్నవిదో మన్దాన్కృత్స్నవిన్న విచాలయేత్ ||౩-౨౯||
prakṛterguṇasammūḍhāḥ sajjante guṇakarmasu . tānakṛtsnavido mandānkṛtsnavinna vicālayet ||3-29||
Verse 30
మయి సర్వాణి కర్మాణి సంన్యస్యాధ్యాత్మచేతసా | నిరాశీర్నిర్మమో భూత్వా యుధ్యస్వ విగతజ్వరః ||౩-౩౦||
mayi sarvāṇi karmāṇi saṃnyasyādhyātmacetasā . nirāśīrnirmamo bhūtvā yudhyasva vigatajvaraḥ ||3-30||
Verse 31
యే మే మతమిదం నిత్యమనుతిష్ఠన్తి మానవాః | శ్రద్ధావన్తోఽనసూయన్తో ముచ్యన్తే తేఽపి కర్మభిః ||౩-౩౧||
ye me matamidaṃ nityamanutiṣṭhanti mānavāḥ . śraddhāvanto.anasūyanto mucyante te.api karmabhiḥ ||3-31||
Verse 32
యే త్వేతదభ్యసూయన్తో నానుతిష్ఠన్తి మే మతమ్ | సర్వజ్ఞానవిమూఢాంస్తాన్విద్ధి నష్టానచేతసః ||౩-౩౨||
ye tvetadabhyasūyanto nānutiṣṭhanti me matam . sarvajñānavimūḍhāṃstānviddhi naṣṭānacetasaḥ ||3-32||
Verse 33
సదృశం చేష్టతే స్వస్యాః ప్రకృతేర్జ్ఞానవానపి | ప్రకృతిం యాన్తి భూతాని నిగ్రహః కిం కరిష్యతి ||౩-౩౩||
sadṛśaṃ ceṣṭate svasyāḥ prakṛterjñānavānapi . prakṛtiṃ yānti bhūtāni nigrahaḥ kiṃ kariṣyati ||3-33||
Verse 34
ఇన్ద్రియస్యేన్ద్రియస్యార్థే రాగద్వేషౌ వ్యవస్థితౌ | తయోర్న వశమాగచ్ఛేత్తౌ హ్యస్య పరిపన్థినౌ ||౩-౩౪||
indriyasyendriyasyārthe rāgadveṣau vyavasthitau . tayorna vaśamāgacchettau hyasya paripanthinau ||3-34||
Verse 35
శ్రేయాన్స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్స్వనుష్ఠితాత్ | స్వధర్మే నిధనం శ్రేయః పరధర్మో భయావహః ||౩-౩౫||
śreyānsvadharmo viguṇaḥ paradharmātsvanuṣṭhitāt . svadharme nidhanaṃ śreyaḥ paradharmo bhayāvahaḥ ||3-35||
Verse 36
అర్జున ఉవాచ | అథ కేన ప్రయుక్తోఽయం పాపం చరతి పూరుషః | అనిచ్ఛన్నపి వార్ష్ణేయ బలాదివ నియోజితః ||౩-౩౬||
arjuna uvāca . atha kena prayukto.ayaṃ pāpaṃ carati pūruṣaḥ . anicchannapi vārṣṇeya balādiva niyojitaḥ ||3-36||
Verse 37
శ్రీభగవానువాచ | కామ ఏష క్రోధ ఏష రజోగుణసముద్భవః | మహాశనో మహాపాప్మా విద్ధ్యేనమిహ వైరిణమ్ ||౩-౩౭||
śrībhagavānuvāca . kāma eṣa krodha eṣa rajoguṇasamudbhavaḥ . mahāśano mahāpāpmā viddhyenamiha vairiṇam ||3-37||
Verse 38
ధూమేనావ్రియతే వహ్నిర్యథాదర్శో మలేన చ | యథోల్బేనావృతో గర్భస్తథా తేనేదమావృతమ్ ||౩-౩౮||
dhūmenāvriyate vahniryathādarśo malena ca . yatholbenāvṛto garbhastathā tenedamāvṛtam ||3-38||
Verse 39
ఆవృతం జ్ఞానమేతేన జ్ఞానినో నిత్యవైరిణా | కామరూపేణ కౌన్తేయ దుష్పూరేణానలేన చ ||౩-౩౯||
āvṛtaṃ jñānametena jñānino nityavairiṇā . kāmarūpeṇa kaunteya duṣpūreṇānalena ca ||3-39||
Verse 40
ఇన్ద్రియాణి మనో బుద్ధిరస్యాధిష్ఠానముచ్యతే | ఏతైర్విమోహయత్యేష జ్ఞానమావృత్య దేహినమ్ ||౩-౪౦||
indriyāṇi mano buddhirasyādhiṣṭhānamucyate . etairvimohayatyeṣa jñānamāvṛtya dehinam ||3-40||
Verse 41
తస్మాత్త్వమిన్ద్రియాణ్యాదౌ నియమ్య భరతర్షభ | పాప్మానం ప్రజహి హ్యేనం జ్ఞానవిజ్ఞాననాశనమ్ ||౩-౪౧||
tasmāttvamindriyāṇyādau niyamya bharatarṣabha . pāpmānaṃ prajahi hyenaṃ jñānavijñānanāśanam ||3-41||
Verse 42
ఇన్ద్రియాణి పరాణ్యాహురిన్ద్రియేభ్యః పరం మనః | మనసస్తు పరా బుద్ధిర్యో బుద్ధేః పరతస్తు సః ||౩-౪౨||
indriyāṇi parāṇyāhurindriyebhyaḥ paraṃ manaḥ . manasastu parā buddhiryo buddheḥ paratastu saḥ ||3-42||
Verse 43
ఏవం బుద్ధేః పరం బుద్ధ్వా సంస్తభ్యాత్మానమాత్మనా | జహి శత్రుం మహాబాహో కామరూపం దురాసదమ్ ||౩-౪౩||
evaṃ buddheḥ paraṃ buddhvā saṃstabhyātmānamātmanā . jahi śatruṃ mahābāho kāmarūpaṃ durāsadam ||3-43||
Verse 44
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే కర్మయోగో నామ తృతీయోఽధ్యాయః ||౩||
OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde karmayogo nāma tṛtīyo.adhyāyaḥ ||3-44||