അദ്ധ്യായം 16
Verse 1
ശ്രീഭഗവാനുവാച | അഭയം സത്ത്വസംശുദ്ധിര്ജ്ഞാനയോഗവ്യവസ്ഥിതിഃ | ദാനം ദമശ്ച യജ്ഞശ്ച സ്വാധ്യായസ്തപ ആര്ജവമ് ||൧൬-൧||
śrībhagavānuvāca . abhayaṃ sattvasaṃśuddhirjñānayogavyavasthitiḥ . dānaṃ damaśca yajñaśca svādhyāyastapa ārjavam ||16-1||
Verse 2
അഹിംസാ സത്യമക്രോധസ്ത്യാഗഃ ശാന്തിരപൈശുനമ് | ദയാ ഭൂതേഷ്വലോലുപ്ത്വം മാര്ദവം ഹ്രീരചാപലമ് ||൧൬-൨||
ahiṃsā satyamakrodhastyāgaḥ śāntirapaiśunam . dayā bhūteṣvaloluptvaṃ mārdavaṃ hrīracāpalam ||16-2||
Verse 3
തേജഃ ക്ഷമാ ധൃതിഃ ശൌചമദ്രോഹോ നാതിമാനിതാ | ഭവന്തി സമ്പദം ദൈവീമഭിജാതസ്യ ഭാരത ||൧൬-൩||
tejaḥ kṣamā dhṛtiḥ śaucamadroho nātimānitā . bhavanti sampadaṃ daivīmabhijātasya bhārata ||16-3||
Verse 4
ദമ്ഭോ ദര്പോഽഭിമാനശ്ച ക്രോധഃ പാരുഷ്യമേവ ച | അജ്ഞാനം ചാഭിജാതസ്യ പാര്ഥ സമ്പദമാസുരീമ് ||൧൬-൪||
dambho darpo.abhimānaśca krodhaḥ pāruṣyameva ca . ajñānaṃ cābhijātasya pārtha sampadamāsurīm ||16-4||
Verse 5
ദൈവീ സമ്പദ്വിമോക്ഷായ നിബന്ധായാസുരീ മതാ | മാ ശുചഃ സമ്പദം ദൈവീമഭിജാതോഽസി പാണ്ഡവ ||൧൬-൫||
daivī sampadvimokṣāya nibandhāyāsurī matā . mā śucaḥ sampadaṃ daivīmabhijāto.asi pāṇḍava ||16-5||
Verse 6
ദ്വൌ ഭൂതസര്ഗൌ ലോകേഽസ്മിന്ദൈവ ആസുര ഏവ ച | ദൈവോ വിസ്തരശഃ പ്രോക്ത ആസുരം പാര്ഥ മേ ശൃണു ||൧൬-൬||
dvau bhūtasargau loke.asmindaiva āsura eva ca . daivo vistaraśaḥ prokta āsuraṃ pārtha me śṛṇu ||16-6||
Verse 7
പ്രവൃത്തിം ച നിവൃത്തിം ച ജനാ ന വിദുരാസുരാഃ | ന ശൌചം നാപി ചാചാരോ ന സത്യം തേഷു വിദ്യതേ ||൧൬-൭||
pravṛttiṃ ca nivṛttiṃ ca janā na vidurāsurāḥ . na śaucaṃ nāpi cācāro na satyaṃ teṣu vidyate ||16-7||
Verse 8
അസത്യമപ്രതിഷ്ഠം തേ ജഗദാഹുരനീശ്വരമ് | അപരസ്പരസമ്ഭൂതം കിമന്യത്കാമഹൈതുകമ് ||൧൬-൮||
asatyamapratiṣṭhaṃ te jagadāhuranīśvaram . aparasparasambhūtaṃ kimanyatkāmahaitukam ||16-8||
Verse 9
ഏതാം ദൃഷ്ടിമവഷ്ടഭ്യ നഷ്ടാത്മാനോഽല്പബുദ്ധയഃ | പ്രഭവന്ത്യുഗ്രകര്മാണഃ ക്ഷയായ ജഗതോഽഹിതാഃ ||൧൬-൯||
etāṃ dṛṣṭimavaṣṭabhya naṣṭātmāno.alpabuddhayaḥ . prabhavantyugrakarmāṇaḥ kṣayāya jagato.ahitāḥ ||16-9||
Verse 10
കാമമാശ്രിത്യ ദുഷ്പൂരം ദമ്ഭമാനമദാന്വിതാഃ | മോഹാദ്ഗൃഹീത്വാസദ്ഗ്രാഹാന്പ്രവര്തന്തേഽശുചിവ്രതാഃ ||൧൬-൧൦||
kāmamāśritya duṣpūraṃ dambhamānamadānvitāḥ . mohādgṛhītvāsadgrāhānpravartante.aśucivratāḥ ||16-10||
Verse 11
ചിന്താമപരിമേയാം ച പ്രലയാന്താമുപാശ്രിതാഃ | കാമോപഭോഗപരമാ ഏതാവദിതി നിശ്ചിതാഃ ||൧൬-൧൧||
cintāmaparimeyāṃ ca pralayāntāmupāśritāḥ . kāmopabhogaparamā etāvaditi niścitāḥ ||16-11||
Verse 12
ആശാപാശശതൈര്ബദ്ധാഃ കാമക്രോധപരായണാഃ | ഈഹന്തേ കാമഭോഗാര്ഥമന്യായേനാര്ഥസഞ്ചയാന് ||൧൬-൧൨||
āśāpāśaśatairbaddhāḥ kāmakrodhaparāyaṇāḥ . īhante kāmabhogārthamanyāyenārthasañcayān ||16-12||
Verse 13
ഇദമദ്യ മയാ ലബ്ധമിമം പ്രാപ്സ്യേ മനോരഥമ് | ഇദമസ്തീദമപി മേ ഭവിഷ്യതി പുനര്ധനമ് ||൧൬-൧൩||
idamadya mayā labdhamimaṃ prāpsye manoratham . idamastīdamapi me bhaviṣyati punardhanam ||16-13||
Verse 14
അസൌ മയാ ഹതഃ ശത്രുര്ഹനിഷ്യേ ചാപരാനപി | ഈശ്വരോഽഹമഹം ഭോഗീ സിദ്ധോഽഹം ബലവാന്സുഖീ ||൧൬-൧൪||
asau mayā hataḥ śatrurhaniṣye cāparānapi . īśvaro.ahamahaṃ bhogī siddho.ahaṃ balavānsukhī ||16-14||
Verse 15
ആഢ്യോഽഭിജനവാനസ്മി കോഽന്യോഽസ്തി സദൃശോ മയാ | യക്ഷ്യേ ദാസ്യാമി മോദിഷ്യ ഇത്യജ്ഞാനവിമോഹിതാഃ ||൧൬-൧൫||
āḍhyo.abhijanavānasmi ko.anyo.asti sadṛśo mayā . yakṣye dāsyāmi modiṣya ityajñānavimohitāḥ ||16-15||
Verse 16
അനേകചിത്തവിഭ്രാന്താ മോഹജാലസമാവൃതാഃ | പ്രസക്താഃ കാമഭോഗേഷു പതന്തി നരകേഽശുചൌ ||൧൬-൧൬||
anekacittavibhrāntā mohajālasamāvṛtāḥ . prasaktāḥ kāmabhogeṣu patanti narake.aśucau ||16-16||
Verse 17
ആത്മസമ്ഭാവിതാഃ സ്തബ്ധാ ധനമാനമദാന്വിതാഃ | യജന്തേ നാമയജ്ഞൈസ്തേ ദമ്ഭേനാവിധിപൂര്വകമ് ||൧൬-൧൭||
ātmasambhāvitāḥ stabdhā dhanamānamadānvitāḥ . yajante nāmayajñaiste dambhenāvidhipūrvakam ||16-17||
Verse 18
അഹംകാരം ബലം ദര്പം കാമം ക്രോധം ച സംശ്രിതാഃ | മാമാത്മപരദേഹേഷു പ്രദ്വിഷന്തോഽഭ്യസൂയകാഃ ||൧൬-൧൮||
ahaṃkāraṃ balaṃ darpaṃ kāmaṃ krodhaṃ ca saṃśritāḥ . māmātmaparadeheṣu pradviṣanto.abhyasūyakāḥ ||16-18||
Verse 19
താനഹം ദ്വിഷതഃ ക്രുരാന്സംസാരേഷു നരാധമാന് | ക്ഷിപാമ്യജസ്രമശുഭാനാസുരീഷ്വേവ യോനിഷു ||൧൬-൧൯||
tānahaṃ dviṣataḥ krurānsaṃsāreṣu narādhamān . kṣipāmyajasramaśubhānāsurīṣveva yoniṣu ||16-19||
Verse 20
ആസുരീം യോനിമാപന്നാ മൂഢാ ജന്മനി ജന്മനി | മാമപ്രാപ്യൈവ കൌന്തേയ തതോ യാന്ത്യധമാം ഗതിമ് ||൧൬-൨൦||
āsurīṃ yonimāpannā mūḍhā janmani janmani . māmaprāpyaiva kaunteya tato yāntyadhamāṃ gatim ||16-20||
Verse 21
ത്രിവിധം നരകസ്യേദം ദ്വാരം നാശനമാത്മനഃ | കാമഃ ക്രോധസ്തഥാ ലോഭസ്തസ്മാദേതത്ത്രയം ത്യജേത് ||൧൬-൨൧||
trividhaṃ narakasyedaṃ dvāraṃ nāśanamātmanaḥ . kāmaḥ krodhastathā lobhastasmādetattrayaṃ tyajet ||16-21||
Verse 22
ഏതൈര്വിമുക്തഃ കൌന്തേയ തമോദ്വാരൈസ്ത്രിഭിര്നരഃ | ആചരത്യാത്മനഃ ശ്രേയസ്തതോ യാതി പരാം ഗതിമ് ||൧൬-൨൨||
etairvimuktaḥ kaunteya tamodvāraistribhirnaraḥ . ācaratyātmanaḥ śreyastato yāti parāṃ gatim ||16-22||
Verse 23
യഃ ശാസ്ത്രവിധിമുത്സൃജ്യ വര്തതേ കാമകാരതഃ | ന സ സിദ്ധിമവാപ്നോതി ന സുഖം ന പരാം ഗതിമ് ||൧൬-൨൩||
yaḥ śāstravidhimutsṛjya vartate kāmakārataḥ . na sa siddhimavāpnoti na sukhaṃ na parāṃ gatim ||16-23||
Verse 24
തസ്മാച്ഛാസ്ത്രം പ്രമാണം തേ കാര്യാകാര്യവ്യവസ്ഥിതൌ | ജ്ഞാത്വാ ശാസ്ത്രവിധാനോക്തം കര്മ കര്തുമിഹാര്ഹസി ||൧൬-൨൪||
tasmācchāstraṃ pramāṇaṃ te kāryākāryavyavasthitau . jñātvā śāstravidhānoktaṃ karma kartumihārhasi ||16-24||
Verse 25
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ ദൈവാസുരസമ്പദ്വിഭാഗയോഗോ നാമ ഷോഡശോഽധ്യായഃ ||൧൬||
OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde daivāsurasampadvibhāgayogo nāma ṣoḍaśo.adhyāyaḥ ||16-25||