అధ్యాయం 4
Verse 1
శ్రీభగవానువాచ | ఇమం వివస్వతే యోగం ప్రోక్తవానహమవ్యయమ్ | వివస్వాన్మనవే ప్రాహ మనురిక్ష్వాకవేఽబ్రవీత్ ||౪-౧||
śrībhagavānuvāca . imaṃ vivasvate yogaṃ proktavānahamavyayam . vivasvānmanave prāha manurikṣvākave.abravīt ||4-1||
Verse 2
ఏవం పరమ్పరాప్రాప్తమిమం రాజర్షయో విదుః | స కాలేనేహ మహతా యోగో నష్టః పరన్తప ||౪-౨||
evaṃ paramparāprāptamimaṃ rājarṣayo viduḥ . sa kāleneha mahatā yogo naṣṭaḥ parantapa ||4-2||
Verse 3
స ఏవాయం మయా తేఽద్య యోగః ప్రోక్తః పురాతనః | భక్తోఽసి మే సఖా చేతి రహస్యం హ్యేతదుత్తమమ్ ||౪-౩||
sa evāyaṃ mayā te.adya yogaḥ proktaḥ purātanaḥ . bhakto.asi me sakhā ceti rahasyaṃ hyetaduttamam ||4-3||
Verse 4
అర్జున ఉవాచ | అపరం భవతో జన్మ పరం జన్మ వివస్వతః | కథమేతద్విజానీయాం త్వమాదౌ ప్రోక్తవానితి ||౪-౪||
arjuna uvāca . aparaṃ bhavato janma paraṃ janma vivasvataḥ . kathametadvijānīyāṃ tvamādau proktavāniti ||4-4||
Verse 5
శ్రీభగవానువాచ | బహూని మే వ్యతీతాని జన్మాని తవ చార్జున | తాన్యహం వేద సర్వాణి న త్వం వేత్థ పరన్తప ||౪-౫||
śrībhagavānuvāca . bahūni me vyatītāni janmāni tava cārjuna . tānyahaṃ veda sarvāṇi na tvaṃ vettha parantapa ||4-5||
Verse 6
అజోఽపి సన్నవ్యయాత్మా భూతానామీశ్వరోఽపి సన్ | ప్రకృతిం స్వామధిష్ఠాయ సమ్భవామ్యాత్మమాయయా ||౪-౬||
ajo.api sannavyayātmā bhūtānāmīśvaro.api san . prakṛtiṃ svāmadhiṣṭhāya sambhavāmyātmamāyayā ||4-6||
Verse 7
యదా యదా హి ధర్మస్య గ్లానిర్భవతి భారత | అభ్యుత్థానమధర్మస్య తదాత్మానం సృజామ్యహమ్ ||౪-౭||
yadā yadā hi dharmasya glānirbhavati bhārata . abhyutthānamadharmasya tadātmānaṃ sṛjāmyaham ||4-7||
Verse 8
పరిత్రాణాయ సాధూనాం వినాశాయ చ దుష్కృతామ్ | ధర్మసంస్థాపనార్థాయ సమ్భవామి యుగే యుగే ||౪-౮||
paritrāṇāya sādhūnāṃ vināśāya ca duṣkṛtām . dharmasaṃsthāpanārthāya sambhavāmi yuge yuge ||4-8||
Verse 9
జన్మ కర్మ చ మే దివ్యమేవం యో వేత్తి తత్త్వతః | త్యక్త్వా దేహం పునర్జన్మ నైతి మామేతి సోఽర్జున ||౪-౯||
janma karma ca me divyamevaṃ yo vetti tattvataḥ . tyaktvā dehaṃ punarjanma naiti māmeti so.arjuna ||4-9||
Verse 10
వీతరాగభయక్రోధా మన్మయా మాముపాశ్రితాః | బహవో జ్ఞానతపసా పూతా మద్భావమాగతాః ||౪-౧౦||
vītarāgabhayakrodhā manmayā māmupāśritāḥ . bahavo jñānatapasā pūtā madbhāvamāgatāḥ ||4-10||
Verse 11
యే యథా మాం ప్రపద్యన్తే తాంస్తథైవ భజామ్యహమ్ | మమ వర్త్మానువర్తన్తే మనుష్యాః పార్థ సర్వశః ||౪-౧౧||
ye yathā māṃ prapadyante tāṃstathaiva bhajāmyaham . mama vartmānuvartante manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ ||4-11||
Verse 12
కాఙ్క్షన్తః కర్మణాం సిద్ధిం యజన్త ఇహ దేవతాః | క్షిప్రం హి మానుషే లోకే సిద్ధిర్భవతి కర్మజా ||౪-౧౨||
kāṅkṣantaḥ karmaṇāṃ siddhiṃ yajanta iha devatāḥ . kṣipraṃ hi mānuṣe loke siddhirbhavati karmajā ||4-12||
Verse 13
చాతుర్వర్ణ్యం మయా సృష్టం గుణకర్మవిభాగశః | తస్య కర్తారమపి మాం విద్ధ్యకర్తారమవ్యయమ్ ||౪-౧౩||
cāturvarṇyaṃ mayā sṛṣṭaṃ guṇakarmavibhāgaśaḥ . tasya kartāramapi māṃ viddhyakartāramavyayam ||4-13||
Verse 14
న మాం కర్మాణి లిమ్పన్తి న మే కర్మఫలే స్పృహా | ఇతి మాం యోఽభిజానాతి కర్మభిర్న స బధ్యతే ||౪-౧౪||
na māṃ karmāṇi limpanti na me karmaphale spṛhā . iti māṃ yo.abhijānāti karmabhirna sa badhyate ||4-14||
Verse 15
ఏవం జ్ఞాత్వా కృతం కర్మ పూర్వైరపి ముముక్షుభిః | కురు కర్మైవ తస్మాత్త్వం పూర్వైః పూర్వతరం కృతమ్ ||౪-౧౫||
evaṃ jñātvā kṛtaṃ karma pūrvairapi mumukṣubhiḥ . kuru karmaiva tasmāttvaṃ pūrvaiḥ pūrvataraṃ kṛtam ||4-15||
Verse 16
కిం కర్మ కిమకర్మేతి కవయోఽప్యత్ర మోహితాః | తత్తే కర్మ ప్రవక్ష్యామి యజ్జ్ఞాత్వా మోక్ష్యసేఽశుభాత్ ||౪-౧౬||
kiṃ karma kimakarmeti kavayo.apyatra mohitāḥ . tatte karma pravakṣyāmi yajjñātvā mokṣyase.aśubhāt ||4-16||
Verse 17
కర్మణో హ్యపి బోద్ధవ్యం బోద్ధవ్యం చ వికర్మణః | అకర్మణశ్చ బోద్ధవ్యం గహనా కర్మణో గతిః ||౪-౧౭||
karmaṇo hyapi boddhavyaṃ boddhavyaṃ ca vikarmaṇaḥ . akarmaṇaśca boddhavyaṃ gahanā karmaṇo gatiḥ ||4-17||
Verse 18
కర్మణ్యకర్మ యః పశ్యేదకర్మణి చ కర్మ యః | స బుద్ధిమాన్మనుష్యేషు స యుక్తః కృత్స్నకర్మకృత్ ||౪-౧౮||
karmaṇyakarma yaḥ paśyedakarmaṇi ca karma yaḥ . sa buddhimānmanuṣyeṣu sa yuktaḥ kṛtsnakarmakṛt ||4-18||
Verse 19
యస్య సర్వే సమారమ్భాః కామసఙ్కల్పవర్జితాః | జ్ఞానాగ్నిదగ్ధకర్మాణం తమాహుః పణ్డితం బుధాః ||౪-౧౯||
yasya sarve samārambhāḥ kāmasaṅkalpavarjitāḥ . jñānāgnidagdhakarmāṇaṃ tamāhuḥ paṇḍitaṃ budhāḥ ||4-19||
Verse 20
త్యక్త్వా కర్మఫలాసఙ్గం నిత్యతృప్తో నిరాశ్రయః | కర్మణ్యభిప్రవృత్తోఽపి నైవ కిఞ్చిత్కరోతి సః ||౪-౨౦||
tyaktvā karmaphalāsaṅgaṃ nityatṛpto nirāśrayaḥ . karmaṇyabhipravṛtto.api naiva kiñcitkaroti saḥ ||4-20||
Verse 21
నిరాశీర్యతచిత్తాత్మా త్యక్తసర్వపరిగ్రహః | శారీరం కేవలం కర్మ కుర్వన్నాప్నోతి కిల్బిషమ్ ||౪-౨౧||
nirāśīryatacittātmā tyaktasarvaparigrahaḥ . śārīraṃ kevalaṃ karma kurvannāpnoti kilbiṣam ||4-21||
Verse 22
యదృచ్ఛాలాభసన్తుష్టో ద్వన్ద్వాతీతో విమత్సరః | సమః సిద్ధావసిద్ధౌ చ కృత్వాపి న నిబధ్యతే ||౪-౨౨||
yadṛcchālābhasantuṣṭo dvandvātīto vimatsaraḥ . samaḥ siddhāvasiddhau ca kṛtvāpi na nibadhyate ||4-22||
Verse 23
గతసఙ్గస్య ముక్తస్య జ్ఞానావస్థితచేతసః | యజ్ఞాయాచరతః కర్మ సమగ్రం ప్రవిలీయతే ||౪-౨౩||
gatasaṅgasya muktasya jñānāvasthitacetasaḥ . yajñāyācarataḥ karma samagraṃ pravilīyate ||4-23||
Verse 24
బ్రహ్మార్పణం బ్రహ్మ హవిర్బ్రహ్మాగ్నౌ బ్రహ్మణా హుతమ్ | బ్రహ్మైవ తేన గన్తవ్యం బ్రహ్మకర్మసమాధినా ||౪-౨౪||
brahmārpaṇaṃ brahma havirbrahmāgnau brahmaṇā hutam . brahmaiva tena gantavyaṃ brahmakarmasamādhinā ||4-24||
Verse 25
దైవమేవాపరే యజ్ఞం యోగినః పర్యుపాసతే | బ్రహ్మాగ్నావపరే యజ్ఞం యజ్ఞేనైవోపజుహ్వతి ||౪-౨౫||
daivamevāpare yajñaṃ yoginaḥ paryupāsate . brahmāgnāvapare yajñaṃ yajñenaivopajuhvati ||4-25||
Verse 26
శ్రోత్రాదీనీన్ద్రియాణ్యన్యే సంయమాగ్నిషు జుహ్వతి | శబ్దాదీన్విషయానన్య ఇన్ద్రియాగ్నిషు జుహ్వతి ||౪-౨౬||
śrotrādīnīndriyāṇyanye saṃyamāgniṣu juhvati . śabdādīnviṣayānanya indriyāgniṣu juhvati ||4-26||
Verse 27
సర్వాణీన్ద్రియకర్మాణి ప్రాణకర్మాణి చాపరే | ఆత్మసంయమయోగాగ్నౌ జుహ్వతి జ్ఞానదీపితే ||౪-౨౭||
sarvāṇīndriyakarmāṇi prāṇakarmāṇi cāpare . ātmasaṃyamayogāgnau juhvati jñānadīpite ||4-27||
Verse 28
ద్రవ్యయజ్ఞాస్తపోయజ్ఞా యోగయజ్ఞాస్తథాపరే | స్వాధ్యాయజ్ఞానయజ్ఞాశ్చ యతయః సంశితవ్రతాః ||౪-౨౮||
dravyayajñāstapoyajñā yogayajñāstathāpare . svādhyāyajñānayajñāśca yatayaḥ saṃśitavratāḥ ||4-28||
Verse 29
అపానే జుహ్వతి ప్రాణం ప్రాణేఽపానం తథాపరే | ప్రాణాపానగతీ రుద్ధ్వా ప్రాణాయామపరాయణాః ||౪-౨౯||
apāne juhvati prāṇaṃ prāṇe.apānaṃ tathāpare . prāṇāpānagatī ruddhvā prāṇāyāmaparāyaṇāḥ ||4-29||
Verse 30
అపరే నియతాహారాః ప్రాణాన్ప్రాణేషు జుహ్వతి | సర్వేఽప్యేతే యజ్ఞవిదో యజ్ఞక్షపితకల్మషాః ||౪-౩౦||
apare niyatāhārāḥ prāṇānprāṇeṣu juhvati . sarve.apyete yajñavido yajñakṣapitakalmaṣāḥ ||4-30||
Verse 31
యజ్ఞశిష్టామృతభుజో యాన్తి బ్రహ్మ సనాతనమ్ | నాయం లోకోఽస్త్యయజ్ఞస్య కుతోఽన్యః కురుసత్తమ ||౪-౩౧||
yajñaśiṣṭāmṛtabhujo yānti brahma sanātanam . nāyaṃ loko.astyayajñasya kuto.anyaḥ kurusattama ||4-31||
Verse 32
ఏవం బహువిధా యజ్ఞా వితతా బ్రహ్మణో ముఖే | కర్మజాన్విద్ధి తాన్సర్వానేవం జ్ఞాత్వా విమోక్ష్యసే ||౪-౩౨||
evaṃ bahuvidhā yajñā vitatā brahmaṇo mukhe . karmajānviddhi tānsarvānevaṃ jñātvā vimokṣyase ||4-32||
Verse 33
శ్రేయాన్ద్రవ్యమయాద్యజ్ఞాజ్జ్ఞానయజ్ఞః పరన్తప | సర్వం కర్మాఖిలం పార్థ జ్ఞానే పరిసమాప్యతే ||౪-౩౩||
śreyāndravyamayādyajñājjñānayajñaḥ parantapa . sarvaṃ karmākhilaṃ pārtha jñāne parisamāpyate ||4-33||
Verse 34
తద్విద్ధి ప్రణిపాతేన పరిప్రశ్నేన సేవయా | ఉపదేక్ష్యన్తి తే జ్ఞానం జ్ఞానినస్తత్త్వదర్శినః ||౪-౩౪||
tadviddhi praṇipātena paripraśnena sevayā . upadekṣyanti te jñānaṃ jñāninastattvadarśinaḥ ||4-34||
Verse 35
యజ్జ్ఞాత్వా న పునర్మోహమేవం యాస్యసి పాణ్డవ | యేన భూతాన్యశేషేణ ద్రక్ష్యస్యాత్మన్యథో మయి (var అశేషాణి) ||౪-౩౫||
yajjñātvā na punarmohamevaṃ yāsyasi pāṇḍava . yena bhūtānyaśeṣāṇi drakṣyasyātmanyatho mayi ||4-35||
Verse 36
అపి చేదసి పాపేభ్యః సర్వేభ్యః పాపకృత్తమః | సర్వం జ్ఞానప్లవేనైవ వృజినం సన్తరిష్యసి ||౪-౩౬||
api cedasi pāpebhyaḥ sarvebhyaḥ pāpakṛttamaḥ . sarvaṃ jñānaplavenaiva vṛjinaṃ santariṣyasi ||4-36||
Verse 37
యథైధాంసి సమిద్ధోఽగ్నిర్భస్మసాత్కురుతేఽర్జున | జ్ఞానాగ్నిః సర్వకర్మాణి భస్మసాత్కురుతే తథా ||౪-౩౭||
yathaidhāṃsi samiddho.agnirbhasmasātkurute.arjuna . jñānāgniḥ sarvakarmāṇi bhasmasātkurute tathā ||4-37||
Verse 38
న హి జ్ఞానేన సదృశం పవిత్రమిహ విద్యతే | తత్స్వయం యోగసంసిద్ధః కాలేనాత్మని విన్దతి ||౪-౩౮||
na hi jñānena sadṛśaṃ pavitramiha vidyate . tatsvayaṃ yogasaṃsiddhaḥ kālenātmani vindati ||4-38||
Verse 39
శ్రద్ధావాఁల్లభతే జ్ఞానం తత్పరః సంయతేన్ద్రియః | జ్ఞానం లబ్ధ్వా పరాం శాన్తిమచిరేణాధిగచ్ఛతి ||౪-౩౯||
śraddhāvā.Nllabhate jñānaṃ tatparaḥ saṃyatendriyaḥ . jñānaṃ labdhvā parāṃ śāntimacireṇādhigacchati ||4-39||
Verse 40
అజ్ఞశ్చాశ్రద్దధానశ్చ సంశయాత్మా వినశ్యతి | నాయం లోకోఽస్తి న పరో న సుఖం సంశయాత్మనః ||౪-౪౦||
ajñaścāśraddadhānaśca saṃśayātmā vinaśyati . nāyaṃ loko.asti na paro na sukhaṃ saṃśayātmanaḥ ||4-40||
Verse 41
యోగసంన్యస్తకర్మాణం జ్ఞానసఞ్ఛిన్నసంశయమ్ | ఆత్మవన్తం న కర్మాణి నిబధ్నన్తి ధనఞ్జయ ||౪-౪౧||
yogasaṃnyastakarmāṇaṃ jñānasañchinnasaṃśayam . ātmavantaṃ na karmāṇi nibadhnanti dhanañjaya ||4-41||
Verse 42
తస్మాదజ్ఞానసమ్భూతం హృత్స్థం జ్ఞానాసినాత్మనః | ఛిత్త్వైనం సంశయం యోగమాతిష్ఠోత్తిష్ఠ భారత ||౪-౪౨||
tasmādajñānasambhūtaṃ hṛtsthaṃ jñānāsinātmanaḥ . chittvainaṃ saṃśayaṃ yogamātiṣṭhottiṣṭha bhārata ||4-42||
Verse 43
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే జ్ఞానకర్మసంన్యాసయోగో నామ చతుర్థోఽధ్యాయః ||౪||
OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde jñānakarmasaṃnyāsayogo nāma caturtho.adhyāyaḥ ||4-43||