Language

บท 14

Verse 1

ศฺรีภควานุวาจ | ปรํ ภูยห์ ปฺรวกฺษฺยามิ ชฺญานานาํ ชฺญานมุตฺตมมฺ | ยชฺชฺญาตฺวา มุนยห์ สรฺวเ ปราํ สิทฺธิมิตโ คตาห์ ||๑๔-๑||

śrībhagavānuvāca . paraṃ bhūyaḥ pravakṣyāmi jñānānāṃ jñānamuttamam . yajjñātvā munayaḥ sarve parāṃ siddhimito gatāḥ ||14-1||

Verse 2

อิทํ ชฺญานมุปาศฺริตฺย มม สาธรฺมฺยมาคตาห์ | สรฺคเ'ปิ นโปชายนฺตเ ปฺรลยเ น วฺยถนฺติ จ ||๑๔-๒||

idaṃ jñānamupāśritya mama sādharmyamāgatāḥ . sarge.api nopajāyante pralaye na vyathanti ca ||14-2||

Verse 3

มม ยโนิรฺมหทฺ พฺรหฺม ตสฺมินฺครฺภํ ทธามฺยหมฺ | สมฺภวห์ สรฺวภูตานาํ ตตโ ภวติ ภารต ||๑๔-๓||

mama yonirmahad brahma tasmingarbhaṃ dadhāmyaham . sambhavaḥ sarvabhūtānāṃ tato bhavati bhārata ||14-3||

Verse 4

สรฺวยโนิษุ กเานฺตเย มูรฺตยห์ สมฺภวนฺติ ยาห์ | ตาสาํ พฺรหฺม มหทฺยโนิรหํ พีชปฺรทห์ ปิตา ||๑๔-๔||

sarvayoniṣu kaunteya mūrtayaḥ sambhavanti yāḥ . tāsāṃ brahma mahadyonirahaṃ bījapradaḥ pitā ||14-4||

Verse 5

สตฺตฺวํ รชสฺตม อิติ คุณาห์ ปฺรกฺฤติสมฺภวาห์ | นิพธฺนนฺติ มหาพาหโ ทเหเ ทเหินมวฺยยมฺ ||๑๔-๕||

sattvaṃ rajastama iti guṇāḥ prakṛtisambhavāḥ . nibadhnanti mahābāho dehe dehinamavyayam ||14-5||

Verse 6

ตตฺร สตฺตฺวํ นิรฺมลตฺวาตฺปฺรกาศกมนามยมฺ | สุขสงฺคเน พธฺนาติ ชฺญานสงฺคเน จานฆ ||๑๔-๖||

tatra sattvaṃ nirmalatvātprakāśakamanāmayam . sukhasaṅgena badhnāti jñānasaṅgena cānagha ||14-6||

Verse 7

รชโ ราคาตฺมกํ วิทฺธิ ตฺฤษฺณาสงฺคสมุทฺภวมฺ | ตนฺนิพธฺนาติ กเานฺตเย กรฺมสงฺคเน ทเหินมฺ ||๑๔-๗||

rajo rāgātmakaṃ viddhi tṛṣṇāsaṅgasamudbhavam . tannibadhnāti kaunteya karmasaṅgena dehinam ||14-7||

Verse 8

ตมสฺตฺวชฺญานชํ วิทฺธิ มโหนํ สรฺวทเหินามฺ | ปฺรมาทาลสฺยนิทฺราภิสฺตนฺนิพธฺนาติ ภารต ||๑๔-๘||

tamastvajñānajaṃ viddhi mohanaṃ sarvadehinām . pramādālasyanidrābhistannibadhnāti bhārata ||14-8||

Verse 9

สตฺตฺวํ สุขเ สญฺชยติ รชห์ กรฺมณิ ภารต | ชฺญานมาวฺฤตฺย ตุ ตมห์ ปฺรมาทเ สญฺชยตฺยุต ||๑๔-๙||

sattvaṃ sukhe sañjayati rajaḥ karmaṇi bhārata . jñānamāvṛtya tu tamaḥ pramāde sañjayatyuta ||14-9||

Verse 10

รชสฺตมศฺจาภิภูย สตฺตฺวํ ภวติ ภารต | รชห์ สตฺตฺวํ ตมศฺจไว ตมห์ สตฺตฺวํ รชสฺตถา ||๑๔-๑๐||

rajastamaścābhibhūya sattvaṃ bhavati bhārata . rajaḥ sattvaṃ tamaścaiva tamaḥ sattvaṃ rajastathā ||14-10||

Verse 11

สรฺวทฺวารเษุ ทเหเ'สฺมินฺปฺรกาศ อุปชายตเ | ชฺญานํ ยทา ตทา วิทฺยาทฺวิวฺฤทฺธํ สตฺตฺวมิตฺยุต ||๑๔-๑๑||

sarvadvāreṣu dehe.asminprakāśa upajāyate . jñānaṃ yadā tadā vidyādvivṛddhaṃ sattvamityuta ||14-11||

Verse 12

ลโภห์ ปฺรวฺฤตฺติรารมฺภห์ กรฺมณามศมห์ สฺปฺฤหา | รชสฺยเตานิ ชายนฺตเ วิวฺฤทฺธเ ภรตรฺษภ ||๑๔-๑๒||

lobhaḥ pravṛttirārambhaḥ karmaṇāmaśamaḥ spṛhā . rajasyetāni jāyante vivṛddhe bharatarṣabha ||14-12||

Verse 13

อปฺรกาศโ'ปฺรวฺฤตฺติศฺจ ปฺรมาทโ มโห เอว จ | ตมสฺยเตานิ ชายนฺตเ วิวฺฤทฺธเ กุรุนนฺทน ||๑๔-๑๓||

aprakāśo.apravṛttiśca pramādo moha eva ca . tamasyetāni jāyante vivṛddhe kurunandana ||14-13||

Verse 14

ยทา สตฺตฺวเ ปฺรวฺฤทฺธเ ตุ ปฺรลยํ ยาติ ทเหภฺฤตฺ | ตทโตฺตมวิทาํ ลโกานมลานฺปฺรติปทฺยตเ ||๑๔-๑๔||

yadā sattve pravṛddhe tu pralayaṃ yāti dehabhṛt . tadottamavidāṃ lokānamalānpratipadyate ||14-14||

Verse 15

รชสิ ปฺรลยํ คตฺวา กรฺมสงฺคิษุ ชายตเ | ตถา ปฺรลีนสฺตมสิ มูฒยโนิษุ ชายตเ ||๑๔-๑๕||

rajasi pralayaṃ gatvā karmasaṅgiṣu jāyate . tathā pralīnastamasi mūḍhayoniṣu jāyate ||14-15||

Verse 16

กรฺมณห์ สุกฺฤตสฺยาหุห์ สาตฺตฺวิกํ นิรฺมลํ ผลมฺ | รชสสฺตุ ผลํ ทุห์ขมชฺญานํ ตมสห์ ผลมฺ ||๑๔-๑๖||

karmaṇaḥ sukṛtasyāhuḥ sāttvikaṃ nirmalaṃ phalam . rajasastu phalaṃ duḥkhamajñānaṃ tamasaḥ phalam ||14-16||

Verse 17

สตฺตฺวาตฺสญฺชายตเ ชฺญานํ รชสโ ลโภ เอว จ | ปฺรมาทมโหเา ตมสโ ภวตโ'ชฺญานมเว จ ||๑๔-๑๗||

sattvātsañjāyate jñānaṃ rajaso lobha eva ca . pramādamohau tamaso bhavato.ajñānameva ca ||14-17||

Verse 18

อูรฺธฺวํ คจฺฉนฺติ สตฺตฺวสฺถา มธฺยเ ติษฺฐนฺติ ราชสาห์ | ชฆนฺยคุณวฺฤตฺติสฺถา อธโ คจฺฉนฺติ ตามสาห์ ||๑๔-๑๘||

ūrdhvaṃ gacchanti sattvasthā madhye tiṣṭhanti rājasāḥ . jaghanyaguṇavṛttisthā adho gacchanti tāmasāḥ ||14-18||

Verse 19

นานฺยํ คุณเภฺยห์ กรฺตารํ ยทา ทฺรษฺฏานุปศฺยติ | คุณเภฺยศฺจ ปรํ วเตฺติ มทฺภาวํ สโ'ธิคจฺฉติ ||๑๔-๑๙||

nānyaṃ guṇebhyaḥ kartāraṃ yadā draṣṭānupaśyati . guṇebhyaśca paraṃ vetti madbhāvaṃ so.adhigacchati ||14-19||

Verse 20

คุณานเตานตีตฺย ตฺรีนฺทเหี ทเหสมุทฺภวานฺ | ชนฺมมฺฤตฺยุชราทุห์ขไรฺวิมุกฺตโ'มฺฤตมศฺนุตเ ||๑๔-๒๐||

guṇānetānatītya trīndehī dehasamudbhavān . janmamṛtyujarāduḥkhairvimukto.amṛtamaśnute ||14-20||

Verse 21

อรฺชุน อุวาจ | กไรฺลิงฺคไสฺตฺรีนฺคุณานเตานตีตโ ภวติ ปฺรภโ | กิมาจารห์ กถํ จไตาํสฺตฺรีนฺคุณานติวรฺตตเ ||๑๔-๒๑||

arjuna uvāca . kairliṅgaistrīnguṇānetānatīto bhavati prabho . kimācāraḥ kathaṃ caitāṃstrīnguṇānativartate ||14-21||

Verse 22

ศฺรีภควานุวาจ | ปฺรกาศํ จ ปฺรวฺฤตฺติํ จ มโหมเว จ ปาณฺฑว | น ทฺวเษฺฏิ สมฺปฺรวฺฤตฺตานิ น นิวฺฤตฺตานิ กางฺกฺษติ ||๑๔-๒๒||

śrībhagavānuvāca . prakāśaṃ ca pravṛttiṃ ca mohameva ca pāṇḍava . na dveṣṭi sampravṛttāni na nivṛttāni kāṅkṣati ||14-22||

Verse 23

อุทาสีนวทาสีนโ คุณไรฺยโ น วิจาลฺยตเ | คุณา วรฺตนฺต อิตฺยเวํ ยโ'วติษฺฐติ นเงฺคตเ ||๑๔-๒๓||

udāsīnavadāsīno guṇairyo na vicālyate . guṇā vartanta ityevaṃ yo.avatiṣṭhati neṅgate ||14-23||

Verse 24

สมทุห์ขสุขห์ สฺวสฺถห์ สมลโษฺฏาศฺมกาญฺจนห์ | ตุลฺยปฺริยาปฺริยโ ธีรสฺตุลฺยนินฺทาตฺมสํสฺตุติห์ ||๑๔-๒๔||

samaduḥkhasukhaḥ svasthaḥ samaloṣṭāśmakāñcanaḥ . tulyapriyāpriyo dhīrastulyanindātmasaṃstutiḥ ||14-24||

Verse 25

มานาปมานยโสฺตุลฺยสฺตุลฺยโ มิตฺราริปกฺษยโห์ | สรฺวารมฺภปริตฺยาคี คุณาตีตห์ ส อุจฺยตเ ||๑๔-๒๕||

mānāpamānayostulyastulyo mitrāripakṣayoḥ . sarvārambhaparityāgī guṇātītaḥ sa ucyate ||14-25||

Verse 26

มาํ จ ยโ'วฺยภิจารเณ ภกฺติยโคเน สเวตเ | ส คุณานฺสมตีตฺยไตานฺพฺรหฺมภูยาย กลฺปตเ ||๑๔-๒๖||

māṃ ca yo.avyabhicāreṇa bhaktiyogena sevate . sa guṇānsamatītyaitānbrahmabhūyāya kalpate ||14-26||

Verse 27

พฺรหฺมณโ หิ ปฺรติษฺฐาหมมฺฤตสฺยาวฺยยสฺย จ | ศาศฺวตสฺย จ ธรฺมสฺย สุขสฺยไกานฺติกสฺย จ ||๑๔-๒๗||

brahmaṇo hi pratiṣṭhāhamamṛtasyāvyayasya ca . śāśvatasya ca dharmasya sukhasyaikāntikasya ca ||14-27||

Verse 28

โอํ ตตฺสทิติ ศฺรีมทฺภควทฺคีตาสูปนิษตฺสุ พฺรหฺมวิทฺยายาํ ยโคศาสฺตฺรเ ศฺรีกฺฤษฺณารฺชุนสํวาทเ คุณตฺรยวิภาคยโคโ นาม จตุรฺทศโ'ธฺยายห์ ||๑๔||

OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde guṇatrayavibhāgayogo nāma caturdaśo.adhyāyaḥ ||14-28||