Language
© 2025 natured.in

باب 7

Verse 1

شَْرَِیبھَگَوَانَُوَاچَ | مَیَْیَاسَکَْتَمَنَاہ پَارَْتھَ یَوگَں یَُنَْجَنَْمَدَاشَْرَیَہ | اَسَںشَیَں سَمَگَْرَں مَاں یَتھَا جَْنَاسَْیَسَِ تَچَْچھَْرِنَُ ||۷-۱||

śrībhagavānuvāca . mayyāsaktamanāḥ pārtha yogaṃ yuñjanmadāśrayaḥ . asaṃśayaṃ samagraṃ māṃ yathā jñāsyasi tacchṛṇu ||7-1||

Verse 2

جَْنَانَں تَےऽہَں سَوَِجَْنَانَمَِدَں وَکَْشَْیَامَْیَشَےشَتَہ | یَجَْجَْنَاتَْوَا نَےہَ بھَُویَوऽنَْیَجَْجَْنَاتَوَْیَمَوَشَِشَْیَتَے ||۷-۲||

jñānaṃ te.ahaṃ savijñānamidaṃ vakṣyāmyaśeṣataḥ . yajjñātvā neha bhūyo.anyajjñātavyamavaśiṣyate ||7-2||

Verse 3

مَنَُشَْیَانَاں سَہَسَْرَےشَُ کَشَْچَِدَْیَتَتَِ سَِدَْدھَیَے | یَتَتَامَپَِ سَِدَْدھَانَاں کَشَْچَِنَْمَاں وَےتَْتَِ تَتَْتَْوَتَہ ||۷-۳||

manuṣyāṇāṃ sahasreṣu kaścidyatati siddhaye . yatatāmapi siddhānāṃ kaścinmāṃ vetti tattvataḥ ||7-3||

Verse 4

بھَُومَِرَاپَوऽنَلَو وَایَُہ کھَں مَنَو بَُدَْدھَِرَےوَ چَ | اَہَںکَارَ اِتَِییَں مَے بھَِنَْنَا پَْرَکَْرِتَِرَشَْٹَدھَا ||۷-۴||

bhūmirāpo.analo vāyuḥ khaṃ mano buddhireva ca . ahaṃkāra itīyaṃ me bhinnā prakṛtiraṣṭadhā ||7-4||

Verse 5

اَپَرَےیَمَِتَسَْتَْوَنَْیَاں پَْرَکَْرِتَِں وَِدَْدھَِ مَے پَرَامَْ | جَِیوَبھَُوتَاں مَہَابَاہَو یَیَےدَں دھَارَْیَتَے جَگَتَْ ||۷-۵||

apareyamitastvanyāṃ prakṛtiṃ viddhi me parām . jīvabhūtāṃ mahābāho yayedaṃ dhāryate jagat ||7-5||

Verse 6

اےتَدَْیَونَِینَِ بھَُوتَانَِ سَرَْوَانَِیتَْیَُپَدھَارَیَ | اَہَں کَْرِتَْسَْنَسَْیَ جَگَتَہ پَْرَبھَوَہ پَْرَلَیَسَْتَتھَا ||۷-۶||

etadyonīni bhūtāni sarvāṇītyupadhāraya . ahaṃ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayastathā ||7-6||

Verse 7

مَتَْتَہ پَرَتَرَں نَانَْیَتَْکَِنَْچَِدَسَْتَِ دھَنَنَْجَیَ | مَیَِ سَرَْوَمَِدَں پَْرَوتَں سَُوتَْرَے مَنَِگَنَا اِوَ ||۷-۷||

mattaḥ parataraṃ nānyatkiñcidasti dhanañjaya . mayi sarvamidaṃ protaṃ sūtre maṇigaṇā iva ||7-7||

Verse 8

رَسَوऽہَمَپَْسَُ کَونَْتَےیَ پَْرَبھَاسَْمَِ شَشَِسَُورَْیَیَوہ | پَْرَنَوَہ سَرَْوَوَےدَےشَُ شَبَْدَہ کھَے پَورَُشَں نَْرِشَُ ||۷-۸||

raso.ahamapsu kaunteya prabhāsmi śaśisūryayoḥ . praṇavaḥ sarvavedeṣu śabdaḥ khe pauruṣaṃ nṛṣu ||7-8||

Verse 9

پَُنَْیَو گَنَْدھَہ پَْرِتھَِوَْیَاں چَ تَےجَشَْچَاسَْمَِ وَِبھَاوَسَو | جَِیوَنَں سَرَْوَبھَُوتَےشَُ تَپَشَْچَاسَْمَِ تَپَسَْوَِشَُ ||۷-۹||

puṇyo gandhaḥ pṛthivyāṃ ca tejaścāsmi vibhāvasau . jīvanaṃ sarvabhūteṣu tapaścāsmi tapasviṣu ||7-9||

Verse 10

بَِیجَں مَاں سَرَْوَبھَُوتَانَاں وَِدَْدھَِ پَارَْتھَ سَنَاتَنَمَْ | بَُدَْدھَِرَْبَُدَْدھَِمَتَامَسَْمَِ تَےجَسَْتَےجَسَْوَِنَامَہَمَْ ||۷-۱۰||

bījaṃ māṃ sarvabhūtānāṃ viddhi pārtha sanātanam . buddhirbuddhimatāmasmi tejastejasvināmaham ||7-10||

Verse 11

بَلَں بَلَوَتَاں چَاہَں کَامَرَاگَوَِوَرَْجَِتَمَْ | دھَرَْمَاوَِرَُدَْدھَو بھَُوتَےشَُ کَامَوऽسَْمَِ بھَرَتَرَْشَبھَ ||۷-۱۱||

balaṃ balavatāṃ cāhaṃ kāmarāgavivarjitam . dharmāviruddho bhūteṣu kāmo.asmi bharatarṣabha ||7-11||

Verse 12

یَے چَےوَ سَاتَْتَْوَِکَا بھَاوَا رَاجَسَاسَْتَامَسَاشَْچَ یَے | مَتَْتَ اےوَےتَِ تَانَْوَِدَْدھَِ نَ تَْوَہَں تَےشَُ تَے مَیَِ ||۷-۱۲||

ye caiva sāttvikā bhāvā rājasāstāmasāśca ye . matta eveti tānviddhi na tvahaṃ teṣu te mayi ||7-12||

Verse 13

تَْرَِبھَِرَْگَُنَمَیَےرَْبھَاوَےرَےبھَِہ سَرَْوَمَِدَں جَگَتَْ | مَوہَِتَں نَابھَِجَانَاتَِ مَامَےبھَْیَہ پَرَمَوَْیَیَمَْ ||۷-۱۳||

tribhirguṇamayairbhāvairebhiḥ sarvamidaṃ jagat . mohitaṃ nābhijānāti māmebhyaḥ paramavyayam ||7-13||

Verse 14

دَےوَِی ہَْیَےشَا گَُنَمَیَِی مَمَ مَایَا دَُرَتَْیَیَا | مَامَےوَ یَے پَْرَپَدَْیَنَْتَے مَایَامَےتَاں تَرَنَْتَِ تَے ||۷-۱۴||

daivī hyeṣā guṇamayī mama māyā duratyayā . māmeva ye prapadyante māyāmetāṃ taranti te ||7-14||

Verse 15

نَ مَاں دَُشَْکَْرِتَِنَو مَُوڈھَاہ پَْرَپَدَْیَنَْتَے نَرَادھَمَاہ | مَایَیَاپَہَْرِتَجَْنَانَا آسَُرَں بھَاوَمَاشَْرَِتَاہ ||۷-۱۵||

na māṃ duṣkṛtino mūḍhāḥ prapadyante narādhamāḥ . māyayāpahṛtajñānā āsuraṃ bhāvamāśritāḥ ||7-15||

Verse 16

چَتَُرَْوَِدھَا بھَجَنَْتَے مَاں جَنَاہ سَُکَْرِتَِنَوऽرَْجَُنَ | آرَْتَو جَِجَْنَاسَُرَرَْتھَارَْتھَِی جَْنَانَِی چَ بھَرَتَرَْشَبھَ ||۷-۱۶||

caturvidhā bhajante māṃ janāḥ sukṛtino.arjuna . ārto jijñāsurarthārthī jñānī ca bharatarṣabha ||7-16||

Verse 17

تَےشَاں جَْنَانَِی نَِتَْیَیَُکَْتَ اےکَبھَکَْتَِرَْوَِشَِشَْیَتَے | پَْرَِیَو ہَِ جَْنَانَِنَوऽتَْیَرَْتھَمَہَں سَ چَ مَمَ پَْرَِیَہ ||۷-۱۷||

teṣāṃ jñānī nityayukta ekabhaktirviśiṣyate . priyo hi jñānino.atyarthamahaṃ sa ca mama priyaḥ ||7-17||

Verse 18

اُدَارَاہ سَرَْوَ اےوَےتَے جَْنَانَِی تَْوَاتَْمَےوَ مَے مَتَمَْ | آسَْتھَِتَہ سَ ہَِ یَُکَْتَاتَْمَا مَامَےوَانَُتَْتَمَاں گَتَِمَْ ||۷-۱۸||

udārāḥ sarva evaite jñānī tvātmaiva me matam . āsthitaḥ sa hi yuktātmā māmevānuttamāṃ gatim ||7-18||

Verse 19

بَہَُونَاں جَنَْمَنَامَنَْتَے جَْنَانَوَانَْمَاں پَْرَپَدَْیَتَے | وَاسَُدَےوَہ سَرَْوَمَِتَِ سَ مَہَاتَْمَا سَُدَُرَْلَبھَہ ||۷-۱۹||

bahūnāṃ janmanāmante jñānavānmāṃ prapadyate . vāsudevaḥ sarvamiti sa mahātmā sudurlabhaḥ ||7-19||

Verse 20

کَامَےسَْتَےسَْتَےرَْہَْرِتَجَْنَانَاہ پَْرَپَدَْیَنَْتَےऽنَْیَدَےوَتَاہ | تَں تَں نَِیَمَمَاسَْتھَایَ پَْرَکَْرِتَْیَا نَِیَتَاہ سَْوَیَا ||۷-۲۰||

kāmaistaistairhṛtajñānāḥ prapadyante.anyadevatāḥ . taṃ taṃ niyamamāsthāya prakṛtyā niyatāḥ svayā ||7-20||

Verse 21

یَو یَو یَاں یَاں تَنَُں بھَکَْتَہ شَْرَدَْدھَیَارَْچَِتَُمَِچَْچھَتَِ | تَسَْیَ تَسَْیَاچَلَاں شَْرَدَْدھَاں تَامَےوَ وَِدَدھَامَْیَہَمَْ ||۷-۲۱||

yo yo yāṃ yāṃ tanuṃ bhaktaḥ śraddhayārcitumicchati . tasya tasyācalāṃ śraddhāṃ tāmeva vidadhāmyaham ||7-21||

Verse 22

سَ تَیَا شَْرَدَْدھَیَا یَُکَْتَسَْتَسَْیَارَادھَنَمَِیہَتَے | لَبھَتَے چَ تَتَہ کَامَانَْمَیَےوَ وَِہَِتَانَْہَِ تَانَْ ||۷-۲۲||

sa tayā śraddhayā yuktastasyārādhanamīhate . labhate ca tataḥ kāmānmayaivavihitānhi tān ||7-22||

Verse 23

اَنَْتَوَتَْتَُ پھَلَں تَےشَاں تَدَْبھَوَتَْیَلَْپَمَےدھَسَامَْ | دَےوَانَْدَےوَیَجَو یَانَْتَِ مَدَْبھَکَْتَا یَانَْتَِ مَامَپَِ ||۷-۲۳||

antavattu phalaṃ teṣāṃ tadbhavatyalpamedhasām . devāndevayajo yānti madbhaktā yānti māmapi ||7-23||

Verse 24

اَوَْیَکَْتَں وَْیَکَْتَِمَاپَنَْنَں مَنَْیَنَْتَے مَامَبَُدَْدھَیَہ | پَرَں بھَاوَمَجَانَنَْتَو مَمَاوَْیَیَمَنَُتَْتَمَمَْ ||۷-۲۴||

avyaktaṃ vyaktimāpannaṃ manyante māmabuddhayaḥ . paraṃ bhāvamajānanto mamāvyayamanuttamam ||7-24||

Verse 25

نَاہَں پَْرَکَاشَہ سَرَْوَسَْیَ یَوگَمَایَاسَمَاوَْرِتَہ | مَُوڈھَوऽیَں نَابھَِجَانَاتَِ لَوکَو مَامَجَمَوَْیَیَمَْ ||۷-۲۵||

nāhaṃ prakāśaḥ sarvasya yogamāyāsamāvṛtaḥ . mūḍho.ayaṃ nābhijānāti loko māmajamavyayam ||7-25||

Verse 26

وَےدَاہَں سَمَتَِیتَانَِ وَرَْتَمَانَانَِ چَارَْجَُنَ | بھَوَِشَْیَانَِ چَ بھَُوتَانَِ مَاں تَُ وَےدَ نَ کَشَْچَنَ ||۷-۲۶||

vedāhaṃ samatītāni vartamānāni cārjuna . bhaviṣyāṇi ca bhūtāni māṃ tu veda na kaścana ||7-26||

Verse 27

اِچَْچھَادَْوَےشَسَمَُتَْتھَےنَ دَْوَنَْدَْوَمَوہَےنَ بھَارَتَ | سَرَْوَبھَُوتَانَِ سَمَْمَوہَں سَرَْگَے یَانَْتَِ پَرَنَْتَپَ ||۷-۲۷||

icchādveṣasamutthena dvandvamohena bhārata . sarvabhūtāni sammohaṃ sarge yānti parantapa ||7-27||

Verse 28

یَےشَاں تَْوَنَْتَگَتَں پَاپَں جَنَانَاں پَُنَْیَکَرَْمَنَامَْ | تَے دَْوَنَْدَْوَمَوہَنَِرَْمَُکَْتَا بھَجَنَْتَے مَاں دَْرِڈھَوَْرَتَاہ ||۷-۲۸||

yeṣāṃ tvantagataṃ pāpaṃ janānāṃ puṇyakarmaṇām . te dvandvamohanirmuktā bhajante māṃ dṛḍhavratāḥ ||7-28||

Verse 29

جَرَامَرَنَمَوکَْشَایَ مَامَاشَْرَِتَْیَ یَتَنَْتَِ یَے | تَے بَْرَہَْمَ تَدَْوَِدَُہ کَْرِتَْسَْنَمَدھَْیَاتَْمَں کَرَْمَ چَاکھَِلَمَْ ||۷-۲۹||

jarāmaraṇamokṣāya māmāśritya yatanti ye . te brahma tadviduḥ kṛtsnamadhyātmaṃ karma cākhilam ||7-29||

Verse 30

سَادھَِبھَُوتَادھَِدَےوَں مَاں سَادھَِیَجَْنَں چَ یَے وَِدَُہ | پَْرَیَانَکَالَےऽپَِ چَ مَاں تَے وَِدَُرَْیَُکَْتَچَےتَسَہ ||۷-۳۰||

sādhibhūtādhidaivaṃ māṃ sādhiyajñaṃ ca ye viduḥ . prayāṇakāle.api ca māṃ te viduryuktacetasaḥ ||7-30||

Verse 31

اومْ تَتَْسَدَِتَِ شَْرَِیمَدَْبھَگَوَدَْگَِیتَاسَُوپَنَِشَتَْسَُ بَْرَہَْمَوَِدَْیَایَاں یَوگَشَاسَْتَْرَے شَْرَِیکَْرِشَْنَارَْجَُنَسَںوَادَے جَْنَانَوَِجَْنَانَیَوگَو نَامَ سَپَْتَمَوऽدھَْیَایَہ ||۷||

OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde jñānavijñānayogo nāma saptamo.adhyāyaḥ ||7-31||