అధ్యాయం 1
Verse 1
ధృతరాష్ట్ర ఉవాచ | ధర్మక్షేత్రే కురుక్షేత్రే సమవేతా యుయుత్సవః | మామకాః పాణ్డవాశ్చైవ కిమకుర్వత సఞ్జయ ||౧-౧||
dhṛtarāṣṭra uvāca . dharmakṣetre kurukṣetre samavetā yuyutsavaḥ . māmakāḥ pāṇḍavāścaiva kimakurvata sañjaya ||1-1||
Verse 2
సఞ్జయ ఉవాచ | దృష్ట్వా తు పాణ్డవానీకం వ్యూఢం దుర్యోధనస్తదా | ఆచార్యముపసంగమ్య రాజా వచనమబ్రవీత్ ||౧-౨||
sañjaya uvāca . dṛṣṭvā tu pāṇḍavānīkaṃ vyūḍhaṃ duryodhanastadā . ācāryamupasaṃgamya rājā vacanamabravīt ||1-2||
Verse 3
పశ్యైతాం పాణ్డుపుత్రాణామాచార్య మహతీం చమూమ్ | వ్యూఢాం ద్రుపదపుత్రేణ తవ శిష్యేణ ధీమతా ||౧-౩||
paśyaitāṃ pāṇḍuputrāṇāmācārya mahatīṃ camūm . vyūḍhāṃ drupadaputreṇa tava śiṣyeṇa dhīmatā ||1-3||
Verse 4
అత్ర శూరా మహేష్వాసా భీమార్జునసమా యుధి | యుయుధానో విరాటశ్చ ద్రుపదశ్చ మహారథః ||౧-౪||
atra śūrā maheṣvāsā bhīmārjunasamā yudhi . yuyudhāno virāṭaśca drupadaśca mahārathaḥ ||1-4||
Verse 5
ధృష్టకేతుశ్చేకితానః కాశిరాజశ్చ వీర్యవాన్ | పురుజిత్కున్తిభోజశ్చ శైబ్యశ్చ నరపుంగవః ||౧-౫||
dhṛṣṭaketuścekitānaḥ kāśirājaśca vīryavān . purujitkuntibhojaśca śaibyaśca narapuṃgavaḥ ||1-5||
Verse 6
యుధామన్యుశ్చ విక్రాన్త ఉత్తమౌజాశ్చ వీర్యవాన్ | సౌభద్రో ద్రౌపదేయాశ్చ సర్వ ఏవ మహారథాః ||౧-౬||
yudhāmanyuśca vikrānta uttamaujāśca vīryavān . saubhadro draupadeyāśca sarva eva mahārathāḥ ||1-6||
Verse 7
అస్మాకం తు విశిష్టా యే తాన్నిబోధ ద్విజోత్తమ | నాయకా మమ సైన్యస్య సంజ్ఞార్థం తాన్బ్రవీమి తే ||౧-౭||
asmākaṃ tu viśiṣṭā ye tānnibodha dvijottama . nāyakā mama sainyasya saṃjñārthaṃ tānbravīmi te ||1-7||
Verse 8
భవాన్భీష్మశ్చ కర్ణశ్చ కృపశ్చ సమితిఞ్జయః | అశ్వత్థామా వికర్ణశ్చ సౌమదత్తిస్తథైవ చ ||౧-౮||
bhavānbhīṣmaśca karṇaśca kṛpaśca samitiñjayaḥ . aśvatthāmā vikarṇaśca saumadattistathaiva ca ||1-8||
Verse 9
అన్యే చ బహవః శూరా మదర్థే త్యక్తజీవితాః | నానాశస్త్రప్రహరణాః సర్వే యుద్ధవిశారదాః ||౧-౯||
anye ca bahavaḥ śūrā madarthe tyaktajīvitāḥ . nānāśastrapraharaṇāḥ sarve yuddhaviśāradāḥ ||1-9||
Verse 10
అపర్యాప్తం తదస్మాకం బలం భీష్మాభిరక్షితమ్ | పర్యాప్తం త్విదమేతేషాం బలం భీమాభిరక్షితమ్ ||౧-౧౦||
aparyāptaṃ tadasmākaṃ balaṃ bhīṣmābhirakṣitam . paryāptaṃ tvidameteṣāṃ balaṃ bhīmābhirakṣitam ||1-10||
Verse 11
అయనేషు చ సర్వేషు యథాభాగమవస్థితాః | భీష్మమేవాభిరక్షన్తు భవన్తః సర్వ ఏవ హి ||౧-౧౧||
ayaneṣu ca sarveṣu yathābhāgamavasthitāḥ . bhīṣmamevābhirakṣantu bhavantaḥ sarva eva hi ||1-11||
Verse 12
తస్య సఞ్జనయన్హర్షం కురువృద్ధః పితామహః | సింహనాదం వినద్యోచ్చైః శఙ్ఖం దధ్మౌ ప్రతాపవాన్ ||౧-౧౨||
tasya sañjanayanharṣaṃ kuruvṛddhaḥ pitāmahaḥ . siṃhanādaṃ vinadyoccaiḥ śaṅkhaṃ dadhmau pratāpavān ||1-12||
Verse 13
తతః శఙ్ఖాశ్చ భేర్యశ్చ పణవానకగోముఖాః | సహసైవాభ్యహన్యన్త స శబ్దస్తుములోఽభవత్ ||౧-౧౩||
tataḥ śaṅkhāśca bheryaśca paṇavānakagomukhāḥ . sahasaivābhyahanyanta sa śabdastumulo.abhavat ||1-13||
Verse 14
తతః శ్వేతైర్హయైర్యుక్తే మహతి స్యన్దనే స్థితౌ | మాధవః పాణ్డవశ్చైవ దివ్యౌ శఙ్ఖౌ ప్రదధ్మతుః ||౧-౧౪||
tataḥ śvetairhayairyukte mahati syandane sthitau . mādhavaḥ pāṇḍavaścaiva divyau śaṅkhau pradadhmatuḥ ||1-14||
Verse 15
పాఞ్చజన్యం హృషీకేశో దేవదత్తం ధనఞ్జయః | పౌణ్డ్రం దధ్మౌ మహాశఙ్ఖం భీమకర్మా వృకోదరః ||౧-౧౫||
pāñcajanyaṃ hṛṣīkeśo devadattaṃ dhanañjayaḥ . pauṇḍraṃ dadhmau mahāśaṅkhaṃ bhīmakarmā vṛkodaraḥ ||1-15||
Verse 16
అనన్తవిజయం రాజా కున్తీపుత్రో యుధిష్ఠిరః | నకులః సహదేవశ్చ సుఘోషమణిపుష్పకౌ ||౧-౧౬||
anantavijayaṃ rājā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ . nakulaḥ sahadevaśca sughoṣamaṇipuṣpakau ||1-16||
Verse 17
కాశ్యశ్చ పరమేష్వాసః శిఖణ్డీ చ మహారథః | ధృష్టద్యుమ్నో విరాటశ్చ సాత్యకిశ్చాపరాజితః ||౧-౧౭||
kāśyaśca parameṣvāsaḥ śikhaṇḍī ca mahārathaḥ . dhṛṣṭadyumno virāṭaśca sātyakiścāparājitaḥ ||1-17||
Verse 18
ద్రుపదో ద్రౌపదేయాశ్చ సర్వశః పృథివీపతే | సౌభద్రశ్చ మహాబాహుః శఙ్ఖాన్దధ్ముః పృథక్పృథక్ ||౧-౧౮||
drupado draupadeyāśca sarvaśaḥ pṛthivīpate . saubhadraśca mahābāhuḥ śaṅkhāndadhmuḥ pṛthakpṛthak ||1-18||
Verse 19
స ఘోషో ధార్తరాష్ట్రాణాం హృదయాని వ్యదారయత్ | నభశ్చ పృథివీం చైవ తుములోఽభ్యనునాదయన్ (or లోవ్యను) ||౧-౧౯||
sa ghoṣo dhārtarāṣṭrāṇāṃ hṛdayāni vyadārayat . nabhaśca pṛthivīṃ caiva tumulo.abhyanunādayan (lo vyanu)||1-19||
Verse 20
అథ వ్యవస్థితాన్దృష్ట్వా ధార్తరాష్ట్రాన్ కపిధ్వజః | ప్రవృత్తే శస్త్రసమ్పాతే ధనురుద్యమ్య పాణ్డవః | హృషీకేశం తదా వాక్యమిదమాహ మహీపతే ||౧-౨౦||
atha vyavasthitāndṛṣṭvā dhārtarāṣṭrān kapidhvajaḥ . pravṛtte śastrasampāte dhanurudyamya pāṇḍavaḥ ||1-20||
Verse 21
అర్జున ఉవాచ | సేనయోరుభయోర్మధ్యే రథం స్థాపయ మేఽచ్యుత ||౧-౨౧||
hṛṣīkeśaṃ tadā vākyamidamāha mahīpate . arjuna uvāca . senayorubhayormadhye rathaṃ sthāpaya me.acyuta ||1-21||
Verse 22
యావదేతాన్నిరీక్షేఽహం యోద్ధుకామానవస్థితాన్ | కైర్మయా సహ యోద్ధవ్యమస్మిన్ రణసముద్యమే ||౧-౨౨||
yāvadetānnirikṣe.ahaṃ yoddhukāmānavasthitān . kairmayā saha yoddhavyamasmin raṇasamudyame ||1-22||
Verse 23
యోత్స్యమానానవేక్షేఽహం య ఏతేఽత్ర సమాగతాః | ధార్తరాష్ట్రస్య దుర్బుద్ధేర్యుద్ధే ప్రియచికీర్షవః ||౧-౨౩||
yotsyamānānavekṣe.ahaṃ ya ete.atra samāgatāḥ . dhārtarāṣṭrasya durbuddheryuddhe priyacikīrṣavaḥ ||1-23||
Verse 24
సఞ్జయ ఉవాచ | ఏవముక్తో హృషీకేశో గుడాకేశేన భారత | సేనయోరుభయోర్మధ్యే స్థాపయిత్వా రథోత్తమమ్ ||౧-౨౪||
sañjaya uvāca . evamukto hṛṣīkeśo guḍākeśena bhārata . senayorubhayormadhye sthāpayitvā rathottamam ||1-24||
Verse 25
భీష్మద్రోణప్రముఖతః సర్వేషాం చ మహీక్షితామ్ | ఉవాచ పార్థ పశ్యైతాన్సమవేతాన్కురూనితి ||౧-౨౫||
bhīṣmadroṇapramukhataḥ sarveṣāṃ ca mahīkṣitām . uvāca pārtha paśyaitānsamavetānkurūniti ||1-25||
Verse 26
తత్రాపశ్యత్స్థితాన్పార్థః పితౄనథ పితామహాన్ | ఆచార్యాన్మాతులాన్భ్రాతౄన్పుత్రాన్పౌత్రాన్సఖీంస్తథా ||౧-౨౬||
tatrāpaśyatsthitānpārthaḥ pitṝnatha pitāmahān . ācāryānmātulānbhrātṛnputrānpautrānsakhīṃstathā ||1-26||
Verse 27
శ్వశురాన్సుహృదశ్చైవ సేనయోరుభయోరపి | తాన్సమీక్ష్య స కౌన్తేయః సర్వాన్బన్ధూనవస్థితాన్ ||౧-౨౭||
śvaśurānsuhṛdaścaiva senayorubhayorapi . tānsamīkṣya sa kaunteyaḥ sarvānbandhūnavasthitān ||1-27||
Verse 28
కృపయా పరయావిష్టో విషీదన్నిదమబ్రవీత్ | అర్జున ఉవాచ | దృష్ట్వేమం స్వజనం కృష్ణ యుయుత్సుం సముపస్థితమ్ ||౧-౨౮||
kṛpayā parayāviṣṭo viṣīdannidamabravīt . arjuna uvāca . dṛṣṭvemaṃ svajanaṃ kṛṣṇa yuyutsuṃ samupasthitam ||1-28||
Verse 29
సీదన్తి మమ గాత్రాణి ముఖం చ పరిశుష్యతి | వేపథుశ్చ శరీరే మే రోమహర్షశ్చ జాయతే ||౧-౨౯||
sīdanti mama gātrāṇi mukhaṃ ca pariśuṣyati . vepathuśca śarīre me romaharṣaśca jāyate ||1-29||
Verse 30
గాణ్డీవం స్రంసతే హస్తాత్త్వక్చైవ పరిదహ్యతే | న చ శక్నోమ్యవస్థాతుం భ్రమతీవ చ మే మనః ||౧-౩౦||
gāṇḍīvaṃ sraṃsate hastāttvakcaiva paridahyate . na ca śaknomyavasthātuṃ bhramatīva ca me manaḥ ||1-30||
Verse 31
నిమిత్తాని చ పశ్యామి విపరీతాని కేశవ | న చ శ్రేయోఽనుపశ్యామి హత్వా స్వజనమాహవే ||౧-౩౧||
nimittāni ca paśyāmi viparītāni keśava . na ca śreyo.anupaśyāmi hatvā svajanamāhave ||1-31||
Verse 32
న కాఙ్క్షే విజయం కృష్ణ న చ రాజ్యం సుఖాని చ | కిం నో రాజ్యేన గోవిన్ద కిం భోగైర్జీవితేన వా ||౧-౩౨||
na kāṅkṣe vijayaṃ kṛṣṇa na ca rājyaṃ sukhāni ca . kiṃ no rājyena govinda kiṃ bhogairjīvitena vā ||1-32||
Verse 33
యేషామర్థే కాఙ్క్షితం నో రాజ్యం భోగాః సుఖాని చ | త ఇమేఽవస్థితా యుద్ధే ప్రాణాంస్త్యక్త్వా ధనాని చ ||౧-౩౩||
yeṣāmarthe kāṅkṣitaṃ no rājyaṃ bhogāḥ sukhāni ca . ta ime.avasthitā yuddhe prāṇāṃstyaktvā dhanāni ca ||1-33||
Verse 34
ఆచార్యాః పితరః పుత్రాస్తథైవ చ పితామహాః | మాతులాః శ్వశురాః పౌత్రాః శ్యాలాః సమ్బన్ధినస్తథా ||౧-౩౪||
ācāryāḥ pitaraḥ putrāstathaiva ca pitāmahāḥ . mātulāḥ śvaśurāḥ pautrāḥ śyālāḥ sambandhinastathā ||1-34||
Verse 35
ఏతాన్న హన్తుమిచ్ఛామి ఘ్నతోఽపి మధుసూదన | అపి త్రైలోక్యరాజ్యస్య హేతోః కిం ను మహీకృతే ||౧-౩౫||
etānna hantumicchāmi ghnato.api madhusūdana . api trailokyarājyasya hetoḥ kiṃ nu mahīkṛte ||1-35||
Verse 36
నిహత్య ధార్తరాష్ట్రాన్నః కా ప్రీతిః స్యాజ్జనార్దన | పాపమేవాశ్రయేదస్మాన్హత్వైతానాతతాయినః ||౧-౩౬||
nihatya dhārtarāṣṭrānnaḥ kā prītiḥ syājjanārdana . pāpamevāśrayedasmānhatvaitānātatāyinaḥ ||1-36||
Verse 37
తస్మాన్నార్హా వయం హన్తుం ధార్తరాష్ట్రాన్స్వబాన్ధవాన్ | స్వజనం హి కథం హత్వా సుఖినః స్యామ మాధవ ||౧-౩౭||
tasmānnārhā vayaṃ hantuṃ dhārtarāṣṭrānsvabāndhavān . svajanaṃ hi kathaṃ hatvā sukhinaḥ syāma mādhava ||1-37||
Verse 38
యద్యప్యేతే న పశ్యన్తి లోభోపహతచేతసః | కులక్షయకృతం దోషం మిత్రద్రోహే చ పాతకమ్ ||౧-౩౮||
yadyapyete na paśyanti lobhopahatacetasaḥ . kulakṣayakṛtaṃ doṣaṃ mitradrohe ca pātakam ||1-38||
Verse 39
కథం న జ్ఞేయమస్మాభిః పాపాదస్మాన్నివర్తితుమ్ | కులక్షయకృతం దోషం ప్రపశ్యద్భిర్జనార్దన ||౧-౩౯||
kathaṃ na jñeyamasmābhiḥ pāpādasmānnivartitum . kulakṣayakṛtaṃ doṣaṃ prapaśyadbhirjanārdana ||1-39||
Verse 40
కులక్షయే ప్రణశ్యన్తి కులధర్మాః సనాతనాః | ధర్మే నష్టే కులం కృత్స్నమధర్మోఽభిభవత్యుత ||౧-౪౦||
kulakṣaye praṇaśyanti kuladharmāḥ sanātanāḥ . dharme naṣṭe kulaṃ kṛtsnamadharmo.abhibhavatyuta ||1-40||
Verse 41
అధర్మాభిభవాత్కృష్ణ ప్రదుష్యన్తి కులస్త్రియః | స్త్రీషు దుష్టాసు వార్ష్ణేయ జాయతే వర్ణసఙ్కరః ||౧-౪౧||
adharmābhibhavātkṛṣṇa praduṣyanti kulastriyaḥ . strīṣu duṣṭāsu vārṣṇeya jāyate varṇasaṅkaraḥ ||1-41||
Verse 42
సఙ్కరో నరకాయైవ కులఘ్నానాం కులస్య చ | పతన్తి పితరో హ్యేషాం లుప్తపిణ్డోదకక్రియాః ||౧-౪౨||
saṅkaro narakāyaiva kulaghnānāṃ kulasya ca . patanti pitaro hyeṣāṃ luptapiṇḍodakakriyāḥ ||1-42||
Verse 43
దోషైరేతైః కులఘ్నానాం వర్ణసఙ్కరకారకైః | ఉత్సాద్యన్తే జాతిధర్మాః కులధర్మాశ్చ శాశ్వతాః ||౧-౪౩||
doṣairetaiḥ kulaghnānāṃ varṇasaṅkarakārakaiḥ . utsādyante jātidharmāḥ kuladharmāśca śāśvatāḥ ||1-43||
Verse 44
ఉత్సన్నకులధర్మాణాం మనుష్యాణాం జనార్దన | నరకే నియతం వాసో భవతీత్యనుశుశ్రుమ (or నరకేఽనియతం) ||౧-౪౪||
utsannakuladharmāṇāṃ manuṣyāṇāṃ janārdana . narake niyataṃ vāso bhavatītyanuśuśruma ||1-44||
Verse 45
అహో బత మహత్పాపం కర్తుం వ్యవసితా వయమ్ | యద్రాజ్యసుఖలోభేన హన్తుం స్వజనముద్యతాః ||౧-౪౫||
aho bata mahatpāpaṃ kartuṃ vyavasitā vayam . yadrājyasukhalobhena hantuṃ svajanamudyatāḥ ||1-45||
Verse 46
యది మామప్రతీకారమశస్త్రం శస్త్రపాణయః | ధార్తరాష్ట్రా రణే హన్యుస్తన్మే క్షేమతరం భవేత్ ||౧-౪౬||
yadi māmapratīkāramaśastraṃ śastrapāṇayaḥ . dhārtarāṣṭrā raṇe hanyustanme kṣemataraṃ bhavet ||1-46||
Verse 47
సఞ్జయ ఉవాచ | ఏవముక్త్వార్జునః సఙ్ఖ్యే రథోపస్థ ఉపావిశత్ | విసృజ్య సశరం చాపం శోకసంవిగ్నమానసః ||౧-౪౭||
sañjaya uvāca . evamuktvārjunaḥ saṅkhye rathopastha upāviśat . visṛjya saśaraṃ cāpaṃ śokasaṃvignamānasaḥ ||1-47||
Verse 48
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే అర్జునవిషాదయోగో నామ ప్రథమోఽధ్యాయః ||౧||
OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde arjunaviṣādayogo nāma prathamo.adhyāyaḥ ||1-48||