Language

บท 3

Verse 1

อรฺชุน อุวาจ | ชฺยายสี จเตฺกรฺมณสฺตเ มตา พุทฺธิรฺชนารฺทน | ตตฺกิํ กรฺมณิ ฆโรเ มาํ นิยโชยสิ กเศว ||๓-๑||

arjuna uvāca . jyāyasī cetkarmaṇaste matā buddhirjanārdana . tatkiṃ karmaṇi ghore māṃ niyojayasi keśava ||3-1||

Verse 2

วฺยามิศฺรเณเว วากฺยเน พุทฺธิํ มโหยสีว มเ | ตทเกํ วท นิศฺจิตฺย ยเน ศฺรเยโ'หมาปฺนุยามฺ ||๓-๒||

vyāmiśreṇeva vākyena buddhiṃ mohayasīva me . tadekaṃ vada niścitya yena śreyo.ahamāpnuyām ||3-2||

Verse 3

ศฺรีภควานุวาจ | ลโกเ'สฺมินฺ ทฺวิวิธา นิษฺฐา ปุรา ปฺรโกฺตา มยานฆ | ชฺญานยโคเน สางฺขฺยานาํ กรฺมยโคเน ยโคินามฺ ||๓-๓||

śrībhagavānuvāca . loke.asmina dvividhā niṣṭhā purā proktā mayānagha . jñānayogena sāṅkhyānāṃ karmayogena yoginām ||3-3||

Verse 4

น กรฺมณามนารมฺภานฺนไษฺกรฺมฺยํ ปุรุษโ'ศฺนุตเ | น จ สํนฺยสนาทเว สิทฺธิํ สมธิคจฺฉติ ||๓-๔||

na karmaṇāmanārambhānnaiṣkarmyaṃ puruṣo.aśnute . na ca saṃnyasanādeva siddhiṃ samadhigacchati ||3-4||

Verse 5

น หิ กศฺจิตฺกฺษณมปิ ชาตุ ติษฺฐตฺยกรฺมกฺฤตฺ | การฺยตเ หฺยวศห์ กรฺม สรฺวห์ ปฺรกฺฤติชไรฺคุณไห์ ||๓-๕||

na hi kaścitkṣaṇamapi jātu tiṣṭhatyakarmakṛt . kāryate hyavaśaḥ karma sarvaḥ prakṛtijairguṇaiḥ ||3-5||

Verse 6

กรฺมเนฺทฺริยาณิ สํยมฺย ย อาสฺตเ มนสา สฺมรนฺ | อินฺทฺริยารฺถานฺวิมูฒาตฺมา มิถฺยาจารห์ ส อุจฺยตเ ||๓-๖||

karmendriyāṇi saṃyamya ya āste manasā smaran . indriyārthānvimūḍhātmā mithyācāraḥ sa ucyate ||3-6||

Verse 7

ยสฺตฺวินฺทฺริยาณิ มนสา นิยมฺยารภตเ'รฺชุน | กรฺมเนฺทฺริยไห์ กรฺมยโคมสกฺตห์ ส วิศิษฺยตเ ||๓-๗||

yastvindriyāṇi manasā niyamyārabhate.arjuna . karmendriyaiḥ karmayogamasaktaḥ sa viśiṣyate ||3-7||

Verse 8

นิยตํ กุรุ กรฺม ตฺวํ กรฺม ชฺยายโ หฺยกรฺมณห์ | ศรีรยาตฺราปิ จ ตเ น ปฺรสิทฺธฺยเทกรฺมณห์ ||๓-๘||

niyataṃ kuru karma tvaṃ karma jyāyo hyakarmaṇaḥ . śarīrayātrāpi ca te na prasiddhyedakarmaṇaḥ ||3-8||

Verse 9

ยชฺญารฺถาตฺกรฺมณโ'นฺยตฺร ลโกโ'ยํ กรฺมพนฺธนห์ | ตทรฺถํ กรฺม กเานฺตเย มุกฺตสงฺคห์ สมาจร ||๓-๙||

yajñārthātkarmaṇo.anyatra loko.ayaṃ karmabandhanaḥ . tadarthaṃ karma kaunteya muktasaṅgaḥ samācara ||3-9||

Verse 10

สหยชฺญาห์ ปฺรชาห์ สฺฤษฺฏฺวา ปุรโวาจ ปฺรชาปติห์ | อนเน ปฺรสวิษฺยธฺวมเษ วโ'สฺตฺวิษฺฏกามธุกฺ ||๓-๑๐||

sahayajñāḥ prajāḥ sṛṣṭvā purovāca prajāpatiḥ . anena prasaviṣyadhvameṣa vo.astviṣṭakāmadhuk ||3-10||

Verse 11

ทเวานฺภาวยตานเน ตเ ทเวา ภาวยนฺตุ วห์ | ปรสฺปรํ ภาวยนฺตห์ ศฺรเยห์ ปรมวาปฺสฺยถ ||๓-๑๑||

devānbhāvayatānena te devā bhāvayantu vaḥ . parasparaṃ bhāvayantaḥ śreyaḥ paramavāpsyatha ||3-11||

Verse 12

อิษฺฏานฺภโคานฺหิ วโ ทเวา ทาสฺยนฺตเ ยชฺญภาวิตาห์ | ตไรฺทตฺตานปฺรทายไภฺยโ ยโ ภุงฺกฺตเ สฺตเน เอว สห์ ||๓-๑๒||

iṣṭānbhogānhi vo devā dāsyante yajñabhāvitāḥ . tairdattānapradāyaibhyo yo bhuṅkte stena eva saḥ ||3-12||

Verse 13

ยชฺญศิษฺฏาศินห์ สนฺตโ มุจฺยนฺตเ สรฺวกิลฺพิษไห์ | ภุญฺชตเ ตเ ตฺวฆํ ปาปา ยเ ปจนฺตฺยาตฺมการณาตฺ ||๓-๑๓||

yajñaśiṣṭāśinaḥ santo mucyante sarvakilbiṣaiḥ . bhuñjate te tvaghaṃ pāpā ye pacantyātmakāraṇāt ||3-13||

Verse 14

อนฺนาทฺภวนฺติ ภูตานิ ปรฺชนฺยาทนฺนสมฺภวห์ | ยชฺญาทฺภวติ ปรฺชนฺยโ ยชฺญห์ กรฺมสมุทฺภวห์ ||๓-๑๔||

annādbhavanti bhūtāni parjanyādannasambhavaḥ . yajñādbhavati parjanyo yajñaḥ karmasamudbhavaḥ ||3-14||

Verse 15

กรฺม พฺรหฺมโทฺภวํ วิทฺธิ พฺรหฺมากฺษรสมุทฺภวมฺ | ตสฺมาตฺสรฺวคตํ พฺรหฺม นิตฺยํ ยชฺญเ ปฺรติษฺฐิตมฺ ||๓-๑๕||

karma brahmodbhavaṃ viddhi brahmākṣarasamudbhavam . tasmātsarvagataṃ brahma nityaṃ yajñe pratiṣṭhitam ||3-15||

Verse 16

เอวํ ปฺรวรฺติตํ จกฺรํ นานุวรฺตยตีห ยห์ | อฆายุรินฺทฺริยารามโ มโฆํ ปารฺถ ส ชีวติ ||๓-๑๖||

evaṃ pravartitaṃ cakraṃ nānuvartayatīha yaḥ . aghāyurindriyārāmo moghaṃ pārtha sa jīvati ||3-16||

Verse 17

ยสฺตฺวาตฺมรติรเว สฺยาทาตฺมตฺฤปฺตศฺจ มานวห์ | อาตฺมนฺยเว จ สนฺตุษฺฏสฺตสฺย การฺยํ น วิทฺยตเ ||๓-๑๗||

yastvātmaratireva syādātmatṛptaśca mānavaḥ . ātmanyeva ca santuṣṭastasya kāryaṃ na vidyate ||3-17||

Verse 18

นไว ตสฺย กฺฤตเนารฺถโ นากฺฤตเนเห กศฺจน | น จาสฺย สรฺวภูตเษุ กศฺจิทรฺถวฺยปาศฺรยห์ ||๓-๑๘||

naiva tasya kṛtenārtho nākṛteneha kaścana . na cāsya sarvabhūteṣu kaścidarthavyapāśrayaḥ ||3-18||

Verse 19

ตสฺมาทสกฺตห์ สตตํ การฺยํ กรฺม สมาจร | อสกฺตโ หฺยาจรนฺกรฺม ปรมาปฺนโติ ปูรุษห์ ||๓-๑๙||

tasmādasaktaḥ satataṃ kāryaṃ karma samācara . asakto hyācarankarma paramāpnoti pūruṣaḥ ||3-19||

Verse 20

กรฺมณไว หิ สํสิทฺธิมาสฺถิตา ชนกาทยห์ | ลโกสํคฺรหมเวาปิ สมฺปศฺยนฺกรฺตุมรฺหสิ ||๓-๒๐||

karmaṇaiva hi saṃsiddhimāsthitā janakādayaḥ . lokasaṃgrahamevāpi sampaśyankartumarhasi ||3-20||

Verse 21

ยทฺยทาจรติ ศฺรเษฺฐสฺตตฺตทเวเตรโ ชนห์ | ส ยตฺปฺรมาณํ กุรุตเ ลโกสฺตทนุวรฺตตเ ||๓-๒๑||

yadyadācarati śreṣṭhastattadevetaro janaḥ . sa yatpramāṇaṃ kurute lokastadanuvartate ||3-21||

Verse 22

น มเ ปารฺถาสฺติ กรฺตวฺยํ ตฺริษุ ลโกเษุ กิญฺจน | นานวาปฺตมวาปฺตวฺยํ วรฺต เอว จ กรฺมณิ ||๓-๒๒||

na me pārthāsti kartavyaṃ triṣu lokeṣu kiñcana . nānavāptamavāptavyaṃ varta eva ca karmaṇi ||3-22||

Verse 23

ยทิ หฺยหํ น วรฺตเยํ ชาตุ กรฺมณฺยตนฺทฺริตห์ | มม วรฺตฺมานุวรฺตนฺตเ มนุษฺยาห์ ปารฺถ สรฺวศห์ ||๓-๒๓||

yadi hyahaṃ na varteyaṃ jātu karmaṇyatandritaḥ . mama vartmānuvartante manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ ||3-23||

Verse 24

อุตฺสีทเยุริมเ ลโกา น กุรฺยาํ กรฺม จเทหมฺ | สงฺกรสฺย จ กรฺตา สฺยามุปหนฺยามิมาห์ ปฺรชาห์ ||๓-๒๔||

utsīdeyurime lokā na kuryāṃ karma cedaham . saṅkarasya ca kartā syāmupahanyāmimāḥ prajāḥ ||3-24||

Verse 25

สกฺตาห์ กรฺมณฺยวิทฺวาํสโ ยถา กุรฺวนฺติ ภารต | กุรฺยาทฺวิทฺวาํสฺตถาสกฺตศฺจิกีรฺษุรฺลโกสํคฺรหมฺ ||๓-๒๕||

saktāḥ karmaṇyavidvāṃso yathā kurvanti bhārata . kuryādvidvāṃstathāsaktaścikīrṣurlokasaṃgraham ||3-25||

Verse 26

น พุทฺธิภเทํ ชนยเทชฺญานาํ กรฺมสงฺคินามฺ | ชโษยเตฺสรฺวกรฺมาณิ วิทฺวานฺยุกฺตห์ สมาจรนฺ ||๓-๒๖||

na buddhibhedaṃ janayedajñānāṃ karmasaṅginām . joṣayetsarvakarmāṇi vidvānyuktaḥ samācaran ||3-26||

Verse 27

ปฺรกฺฤตเห์ กฺริยมาณานิ คุณไห์ กรฺมาณิ สรฺวศห์ | อหงฺการวิมูฒาตฺมา กรฺตาหมิติ มนฺยตเ ||๓-๒๗||

prakṛteḥ kriyamāṇāni guṇaiḥ karmāṇi sarvaśaḥ . ahaṅkāravimūḍhātmā kartāhamiti manyate ||3-27||

Verse 28

ตตฺตฺววิตฺตุ มหาพาหโ คุณกรฺมวิภาคยโห์ | คุณา คุณเษุ วรฺตนฺต อิติ มตฺวา น สชฺชตเ ||๓-๒๘||

tattvavittu mahābāho guṇakarmavibhāgayoḥ . guṇā guṇeṣu vartanta iti matvā na sajjate ||3-28||

Verse 29

ปฺรกฺฤตเรฺคุณสมฺมูฒาห์ สชฺชนฺตเ คุณกรฺมสุ | ตานกฺฤตฺสฺนวิทโ มนฺทานฺกฺฤตฺสฺนวินฺน วิจาลยเตฺ ||๓-๒๙||

prakṛterguṇasammūḍhāḥ sajjante guṇakarmasu . tānakṛtsnavido mandānkṛtsnavinna vicālayet ||3-29||

Verse 30

มยิ สรฺวาณิ กรฺมาณิ สํนฺยสฺยาธฺยาตฺมจเตสา | นิราศีรฺนิรฺมมโ ภูตฺวา ยุธฺยสฺว วิคตชฺวรห์ ||๓-๓๐||

mayi sarvāṇi karmāṇi saṃnyasyādhyātmacetasā . nirāśīrnirmamo bhūtvā yudhyasva vigatajvaraḥ ||3-30||

Verse 31

ยเ มเ มตมิทํ นิตฺยมนุติษฺฐนฺติ มานวาห์ | ศฺรทฺธาวนฺตโ'นสูยนฺตโ มุจฺยนฺตเ ตเ'ปิ กรฺมภิห์ ||๓-๓๑||

ye me matamidaṃ nityamanutiṣṭhanti mānavāḥ . śraddhāvanto.anasūyanto mucyante te.api karmabhiḥ ||3-31||

Verse 32

ยเ ตฺวเตทภฺยสูยนฺตโ นานุติษฺฐนฺติ มเ มตมฺ | สรฺวชฺญานวิมูฒาํสฺตานฺวิทฺธิ นษฺฏานจเตสห์ ||๓-๓๒||

ye tvetadabhyasūyanto nānutiṣṭhanti me matam . sarvajñānavimūḍhāṃstānviddhi naṣṭānacetasaḥ ||3-32||

Verse 33

สทฺฤศํ จเษฺฏตเ สฺวสฺยาห์ ปฺรกฺฤตเรฺชฺญานวานปิ | ปฺรกฺฤติํ ยานฺติ ภูตานิ นิคฺรหห์ กิํ กริษฺยติ ||๓-๓๓||

sadṛśaṃ ceṣṭate svasyāḥ prakṛterjñānavānapi . prakṛtiṃ yānti bhūtāni nigrahaḥ kiṃ kariṣyati ||3-33||

Verse 34

อินฺทฺริยสฺยเนฺทฺริยสฺยารฺถเ ราคทฺวเษเา วฺยวสฺถิตเา | ตยโรฺน วศมาคจฺฉเตฺตเา หฺยสฺย ปริปนฺถินเา ||๓-๓๔||

indriyasyendriyasyārthe rāgadveṣau vyavasthitau . tayorna vaśamāgacchettau hyasya paripanthinau ||3-34||

Verse 35

ศฺรเยานฺสฺวธรฺมโ วิคุณห์ ปรธรฺมาตฺสฺวนุษฺฐิตาตฺ | สฺวธรฺมเ นิธนํ ศฺรเยห์ ปรธรฺมโ ภยาวหห์ ||๓-๓๕||

śreyānsvadharmo viguṇaḥ paradharmātsvanuṣṭhitāt . svadharme nidhanaṃ śreyaḥ paradharmo bhayāvahaḥ ||3-35||

Verse 36

อรฺชุน อุวาจ | อถ กเน ปฺรยุกฺตโ'ยํ ปาปํ จรติ ปูรุษห์ | อนิจฺฉนฺนปิ วารฺษฺณเย พลาทิว นิยโชิตห์ ||๓-๓๖||

arjuna uvāca . atha kena prayukto.ayaṃ pāpaṃ carati pūruṣaḥ . anicchannapi vārṣṇeya balādiva niyojitaḥ ||3-36||

Verse 37

ศฺรีภควานุวาจ | กาม เอษ กฺรโธ เอษ รชโคุณสมุทฺภวห์ | มหาศนโ มหาปาปฺมา วิทฺธฺยเนมิห วไริณมฺ ||๓-๓๗||

śrībhagavānuvāca . kāma eṣa krodha eṣa rajoguṇasamudbhavaḥ . mahāśano mahāpāpmā viddhyenamiha vairiṇam ||3-37||

Verse 38

ธูมเนาวฺริยตเ วหฺนิรฺยถาทรฺศโ มลเน จ | ยถโลฺพเนาวฺฤตโ ครฺภสฺตถา ตเนเทมาวฺฤตมฺ ||๓-๓๘||

dhūmenāvriyate vahniryathādarśo malena ca . yatholbenāvṛto garbhastathā tenedamāvṛtam ||3-38||

Verse 39

อาวฺฤตํ ชฺญานมเตเน ชฺญานินโ นิตฺยวไริณา | กามรูปเณ กเานฺตเย ทุษฺปูรเณานลเน จ ||๓-๓๙||

āvṛtaṃ jñānametena jñānino nityavairiṇā . kāmarūpeṇa kaunteya duṣpūreṇānalena ca ||3-39||

Verse 40

อินฺทฺริยาณิ มนโ พุทฺธิรสฺยาธิษฺฐานมุจฺยตเ | เอตไรฺวิมโหยตฺยเษ ชฺญานมาวฺฤตฺย ทเหินมฺ ||๓-๔๐||

indriyāṇi mano buddhirasyādhiṣṭhānamucyate . etairvimohayatyeṣa jñānamāvṛtya dehinam ||3-40||

Verse 41

ตสฺมาตฺตฺวมินฺทฺริยาณฺยาทเา นิยมฺย ภรตรฺษภ | ปาปฺมานํ ปฺรชหิ หฺยเนํ ชฺญานวิชฺญานนาศนมฺ ||๓-๔๑||

tasmāttvamindriyāṇyādau niyamya bharatarṣabha . pāpmānaṃ prajahi hyenaṃ jñānavijñānanāśanam ||3-41||

Verse 42

อินฺทฺริยาณิ ปราณฺยาหุรินฺทฺริยเภฺยห์ ปรํ มนห์ | มนสสฺตุ ปรา พุทฺธิรฺยโ พุทฺธเห์ ปรตสฺตุ สห์ ||๓-๔๒||

indriyāṇi parāṇyāhurindriyebhyaḥ paraṃ manaḥ . manasastu parā buddhiryo buddheḥ paratastu saḥ ||3-42||

Verse 43

เอวํ พุทฺธเห์ ปรํ พุทฺธฺวา สํสฺตภฺยาตฺมานมาตฺมนา | ชหิ ศตฺรุํ มหาพาหโ กามรูปํ ทุราสทมฺ ||๓-๔๓||

evaṃ buddheḥ paraṃ buddhvā saṃstabhyātmānamātmanā . jahi śatruṃ mahābāho kāmarūpaṃ durāsadam ||3-43||

Verse 44

โอํ ตตฺสทิติ ศฺรีมทฺภควทฺคีตาสูปนิษตฺสุ พฺรหฺมวิทฺยายาํ ยโคศาสฺตฺรเ ศฺรีกฺฤษฺณารฺชุนสํวาทเ กรฺมยโคโ นาม ตฺฤตียโ'ธฺยายห์ ||๓||

OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde karmayogo nāma tṛtīyo.adhyāyaḥ ||3-44||