அத்தியாயம் 2
Verse 1
ஸஞ்ஜய உவாச | தம் ததா க்ரு'பயாவிஷ்டமஶ்ருபூர்ணாகுலேக்ஷணம் | விஷீதந்தமிதம் வாக்யமுவாச மதுஸூதநஃ ||௨-௧||
sañjaya uvāca . taṃ tathā kṛpayāviṣṭamaśrupūrṇākulekṣaṇam . viṣīdantamidaṃ vākyamuvāca madhusūdanaḥ ||2-1||
Verse 2
ஶ்ரீபகவாநுவாச | குதஸ்த்வா கஶ்மலமிதம் விஷமே ஸமுபஸ்திதம் | அநார்யஜுஷ்டமஸ்வர்க்யமகீர்திகரமர்ஜுந ||௨-௨||
śrībhagavānuvāca . kutastvā kaśmalamidaṃ viṣame samupasthitam . anāryajuṣṭamasvargyamakīrtikaramarjuna ||2-2||
Verse 3
க்லைப்யம் மா ஸ்ம கமஃ பார்த நைதத்த்வய்யுபபத்யதே | க்ஷுத்ரம் ஹ்ரு'தயதௌர்பல்யம் த்யக்த்வோத்திஷ்ட பரந்தப ||௨-௩||
klaibyaṃ mā sma gamaḥ pārtha naitattvayyupapadyate . kṣudraṃ hṛdayadaurbalyaṃ tyaktvottiṣṭha parantapa ||2-3||
Verse 4
அர்ஜுந உவாச | கதம் பீஷ்மமஹம் ஸங்க்யே த்ரோணம் ச மதுஸூதந | இஷுபிஃ ப்ரதியோத்ஸ்யாமி பூஜார்ஹாவரிஸூதந ||௨-௪||
arjuna uvāca . kathaṃ bhīṣmamahaṃ saṅkhye droṇaṃ ca madhusūdana . iṣubhiḥ pratiyotsyāmi pūjārhāvarisūdana ||2-4||
Verse 5
குரூநஹத்வா ஹி மஹாநுபாவாந் ஶ்ரேயோ போக்தும் பைக்ஷ்யமபீஹ லோகே | ஹத்வார்தகாமாம்ஸ்து குரூநிஹைவ புஞ்ஜீய போகாந் ருதிரப்ரதிக்தாந் ||௨-௫||
gurūnahatvā hi mahānubhāvān śreyo bhoktuṃ bhaikṣyamapīha loke . hatvārthakāmāṃstu gurūnihaiva bhuñjīya bhogān rudhirapradigdhān ||2-5||
Verse 6
ந சைதத்வித்மஃ கதரந்நோ கரீயோ யத்வா ஜயேம யதி வா நோ ஜயேயுஃ | யாநேவ ஹத்வா ந ஜிஜீவிஷாமஸ்- தேऽவஸ்திதாஃ ப்ரமுகே தார்தராஷ்ட்ராஃ ||௨-௬||
na caitadvidmaḥ kataranno garīyo yadvā jayema yadi vā no jayeyuḥ . yāneva hatvā na jijīviṣāmaḥ te.avasthitāḥ pramukhe dhārtarāṣṭrāḥ ||2-6||
Verse 7
கார்பண்யதோஷோபஹதஸ்வபாவஃ ப்ரு'ச்சாமி த்வாம் தர்மஸம்மூடசேதாஃ | யச்ச்ரேயஃ ஸ்யாந்நிஶ்சிதம் ப்ரூஹி தந்மே ஶிஷ்யஸ்தேऽஹம் ஶாதி மாம் த்வாம் ப்ரபந்நம் ||௨-௭||
kārpaṇyadoṣopahatasvabhāvaḥ pṛcchāmi tvāṃ dharmasammūḍhacetāḥ . yacchreyaḥ syānniścitaṃ brūhi tanme śiṣyaste.ahaṃ śādhi māṃ tvāṃ prapannam ||2-7||
Verse 8
ந ஹி ப்ரபஶ்யாமி மமாபநுத்யாத் யச்சோகமுச்சோஷணமிந்த்ரியாணாம் | அவாப்ய பூமாவஸபத்நம்ரு'த்தம் ராஜ்யம் ஸுராணாமபி சாதிபத்யம் ||௨-௮||
na hi prapaśyāmi mamāpanudyād yacchokamucchoṣaṇamindriyāṇām . avāpya bhūmāvasapatnamṛddhaṃ rājyaṃ surāṇāmapi cādhipatyam ||2-8||
Verse 9
ஸஞ்ஜய உவாச | ஏவமுக்த்வா ஹ்ரு'ஷீகேஶம் குடாகேஶஃ பரந்தப | ந யோத்ஸ்ய இதி கோவிந்தமுக்த்வா தூஷ்ணீம் பபூவ ஹ ||௨-௯||
sañjaya uvāca . evamuktvā hṛṣīkeśaṃ guḍākeśaḥ parantapaḥ . na yotsya iti govindamuktvā tūṣṇīṃ babhūva ha ||2-9||
Verse 10
தமுவாச ஹ்ரு'ஷீகேஶஃ ப்ரஹஸந்நிவ பாரத | ஸேநயோருபயோர்மத்யே விஷீதந்தமிதம் வசஃ ||௨-௧௦||
tamuvāca hṛṣīkeśaḥ prahasanniva bhārata . senayorubhayormadhye viṣīdantamidaṃ vacaḥ ||2-10||
Verse 11
ஶ்ரீபகவாநுவாச | அஶோச்யாநந்வஶோசஸ்த்வம் ப்ரஜ்ஞாவாதாம்ஶ்ச பாஷஸே | கதாஸூநகதாஸூம்ஶ்ச நாநுஶோசந்தி பண்டிதாஃ ||௨-௧௧||
śrībhagavānuvāca . aśocyānanvaśocastvaṃ prajñāvādāṃśca bhāṣase . gatāsūnagatāsūṃśca nānuśocanti paṇḍitāḥ ||2-11||
Verse 12
ந த்வேவாஹம் ஜாது நாஸம் ந த்வம் நேமே ஜநாதிபாஃ | ந சைவ ந பவிஷ்யாமஃ ஸர்வே வயமதஃ பரம் ||௨-௧௨||
na tvevāhaṃ jātu nāsaṃ na tvaṃ neme janādhipāḥ . na caiva na bhaviṣyāmaḥ sarve vayamataḥ param ||2-12||
Verse 13
தேஹிநோऽஸ்மிந்யதா தேஹே கௌமாரம் யௌவநம் ஜரா | ததா தேஹாந்தரப்ராப்திர்தீரஸ்தத்ர ந முஹ்யதி ||௨-௧௩||
dehino.asminyathā dehe kaumāraṃ yauvanaṃ jarā . tathā dehāntaraprāptirdhīrastatra na muhyati ||2-13||
Verse 14
மாத்ராஸ்பர்ஶாஸ்து கௌந்தேய ஶீதோஷ்ணஸுகதுஃகதாஃ | ஆகமாபாயிநோऽநித்யாஸ்தாம்ஸ்திதிக்ஷஸ்வ பாரத ||௨-௧௪||
mātrāsparśāstu kaunteya śītoṣṇasukhaduḥkhadāḥ . āgamāpāyino.anityāstāṃstitikṣasva bhārata ||2-14||
Verse 15
யம் ஹி ந வ்யதயந்த்யேதே புருஷம் புருஷர்ஷப | ஸமதுஃகஸுகம் தீரம் ஸோऽம்ரு'தத்வாய கல்பதே ||௨-௧௫||
yaṃ hi na vyathayantyete puruṣaṃ puruṣarṣabha . samaduḥkhasukhaṃ dhīraṃ so.amṛtatvāya kalpate ||2-15||
Verse 16
நாஸதோ வித்யதே பாவோ நாபாவோ வித்யதே ஸதஃ | உபயோரபி த்ரு'ஷ்டோऽந்தஸ்த்வநயோஸ்தத்த்வதர்ஶிபிஃ ||௨-௧௬||
nāsato vidyate bhāvo nābhāvo vidyate sataḥ . ubhayorapi dṛṣṭo.antastvanayostattvadarśibhiḥ ||2-16||
Verse 17
அவிநாஶி து தத்வித்தி யேந ஸர்வமிதம் ததம் | விநாஶமவ்யயஸ்யாஸ்ய ந கஶ்சித்கர்துமர்ஹதி ||௨-௧௭||
avināśi tu tadviddhi yena sarvamidaṃ tatam . vināśamavyayasyāsya na kaścitkartumarhati ||2-17||
Verse 18
அந்தவந்த இமே தேஹா நித்யஸ்யோக்தாஃ ஶரீரிணஃ | அநாஶிநோऽப்ரமேயஸ்ய தஸ்மாத்யுத்யஸ்வ பாரத ||௨-௧௮||
antavanta ime dehā nityasyoktāḥ śarīriṇaḥ . anāśino.aprameyasya tasmādyudhyasva bhārata ||2-18||
Verse 19
ய ஏநம் வேத்தி ஹந்தாரம் யஶ்சைநம் மந்யதே ஹதம் | உபௌ தௌ ந விஜாநீதோ நாயம் ஹந்தி ந ஹந்யதே ||௨-௧௯||
ya enaṃ vetti hantāraṃ yaścainaṃ manyate hatam ubhau tau na vijānīto nāyaṃ hanti na hanyate ||2-19||
Verse 20
ந ஜாயதே ம்ரியதே வா கதாசிந் நாயம் பூத்வா பவிதா வா ந பூயஃ | அஜோ நித்யஃ ஶாஶ்வதோऽயம் புராணோ ந ஹந்யதே ஹந்யமாநே ஶரீரே ||௨-௨௦||
na jāyate mriyate vā kadācin nāyaṃ bhūtvā bhavitā vā na bhūyaḥ . ajo nityaḥ śāśvato.ayaṃ purāṇo na hanyate hanyamāne śarīre ||2-20||
Verse 21
வேதாவிநாஶிநம் நித்யம் ய ஏநமஜமவ்யயம் | கதம் ஸ புருஷஃ பார்த கம் காதயதி ஹந்தி கம் ||௨-௨௧||
vedāvināśinaṃ nityaṃ ya enamajamavyayam . kathaṃ sa puruṣaḥ pārtha kaṃ ghātayati hanti kam ||2-21||
Verse 22
வாஸாம்ஸி ஜீர்ணாநி யதா விஹாய நவாநி க்ரு'ஹ்ணாதி நரோऽபராணி | ததா ஶரீராணி விஹாய ஜீர்ணா- ந்யந்யாநி ஸம்யாதி நவாநி தேஹீ ||௨-௨௨||
vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya navāni gṛhṇāti naro.aparāṇi . tathā śarīrāṇi vihāya jīrṇāni anyāni saṃyāti navāni dehī ||2-22||
Verse 23
நைநம் சிந்தந்தி ஶஸ்த்ராணி நைநம் தஹதி பாவகஃ | ந சைநம் க்லேதயந்த்யாபோ ந ஶோஷயதி மாருதஃ ||௨-௨௩||
nainaṃ chindanti śastrāṇi nainaṃ dahati pāvakaḥ . na cainaṃ kledayantyāpo na śoṣayati mārutaḥ ||2-23||
Verse 24
அச்சேத்யோऽயமதாஹ்யோऽயமக்லேத்யோऽஶோஷ்ய ஏவ ச | நித்யஃ ஸர்வகதஃ ஸ்தாணுரசலோऽயம் ஸநாதநஃ ||௨-௨௪||
acchedyo.ayamadāhyo.ayamakledyo.aśoṣya eva ca . nityaḥ sarvagataḥ sthāṇuracalo.ayaṃ sanātanaḥ ||2-24||
Verse 25
அவ்யக்தோऽயமசிந்த்யோऽயமவிகார்யோऽயமுச்யதே | தஸ்மாதேவம் விதித்வைநம் நாநுஶோசிதுமர்ஹஸி ||௨-௨௫||
avyakto.ayamacintyo.ayamavikāryo.ayamucyate . tasmādevaṃ viditvainaṃ nānuśocitumarhasi ||2-25||
Verse 26
அத சைநம் நித்யஜாதம் நித்யம் வா மந்யஸே ம்ரு'தம் | ததாபி த்வம் மஹாபாஹோ நைவம் ஶோசிதுமர்ஹஸி ||௨-௨௬||
atha cainaṃ nityajātaṃ nityaṃ vā manyase mṛtam . tathāpi tvaṃ mahābāho naivaṃ śocitumarhasi ||2-26||
Verse 27
ஜாதஸ்ய ஹி த்ருவோ ம்ரு'த்யுர்த்ருவம் ஜந்ம ம்ரு'தஸ்ய ச | தஸ்மாதபரிஹார்யேऽர்தே ந த்வம் ஶோசிதுமர்ஹஸி ||௨-௨௭||
jātasya hi dhruvo mṛtyurdhruvaṃ janma mṛtasya ca . tasmādaparihārye.arthe na tvaṃ śocitumarhasi ||2-27||
Verse 28
அவ்யக்தாதீநி பூதாநி வ்யக்தமத்யாநி பாரத | அவ்யக்தநிதநாந்யேவ தத்ர கா பரிதேவநா ||௨-௨௮||
avyaktādīni bhūtāni vyaktamadhyāni bhārata . avyaktanidhanānyeva tatra kā paridevanā ||2-28||
Verse 29
ஆஶ்சர்யவத்பஶ்யதி கஶ்சிதேந- மாஶ்சர்யவத்வததி ததைவ சாந்யஃ | ஆஶ்சர்யவச்சைநமந்யஃ ஶ்ரு'ணோதி ஶ்ருத்வாப்யேநம் வேத ந சைவ கஶ்சித் ||௨-௨௯||
āścaryavatpaśyati kaścidenam āścaryavadvadati tathaiva cānyaḥ . āścaryavaccainamanyaḥ śṛṇoti śrutvāpyenaṃ veda na caiva kaścit ||2-29||
Verse 30
தேஹீ நித்யமவத்யோऽயம் தேஹே ஸர்வஸ்ய பாரத | தஸ்மாத்ஸர்வாணி பூதாநி ந த்வம் ஶோசிதுமர்ஹஸி ||௨-௩௦||
dehī nityamavadhyo.ayaṃ dehe sarvasya bhārata . tasmātsarvāṇi bhūtāni na tvaṃ śocitumarhasi ||2-30||
Verse 31
ஸ்வதர்மமபி சாவேக்ஷ்ய ந விகம்பிதுமர்ஹஸி | தர்ம்யாத்தி யுத்தாச்ச்ரேயோऽந்யத்க்ஷத்ரியஸ்ய ந வித்யதே ||௨-௩௧||
svadharmamapi cāvekṣya na vikampitumarhasi . dharmyāddhi yuddhācchreyo.anyatkṣatriyasya na vidyate ||2-31||
Verse 32
யத்ரு'ச்சயா சோபபந்நம் ஸ்வர்கத்வாரமபாவ்ரு'தம் | ஸுகிநஃ க்ஷத்ரியாஃ பார்த லபந்தே யுத்தமீத்ரு'ஶம் ||௨-௩௨||
yadṛcchayā copapannaṃ svargadvāramapāvṛtam . sukhinaḥ kṣatriyāḥ pārtha labhante yuddhamīdṛśam ||2-32||
Verse 33
அத சேத்த்வமிமம் தர்ம்யம் ஸம்க்ராமம் ந கரிஷ்யஸி | ததஃ ஸ்வதர்மம் கீர்திம் ச ஹித்வா பாபமவாப்ஸ்யஸி ||௨-௩௩||
atha cettvamimaṃ dharmyaṃ saṃgrāmaṃ na kariṣyasi . tataḥ svadharmaṃ kīrtiṃ ca hitvā pāpamavāpsyasi ||2-33||
Verse 34
அகீர்திம் சாபி பூதாநி கதயிஷ்யந்தி தேऽவ்யயாம் | ஸம்பாவிதஸ்ய சாகீர்திர்மரணாததிரிச்யதே ||௨-௩௪||
akīrtiṃ cāpi bhūtāni kathayiṣyanti te.avyayām . sambhāvitasya cākīrtirmaraṇādatiricyate ||2-34||
Verse 35
பயாத்ரணாதுபரதம் மம்ஸ்யந்தே த்வாம் மஹாரதாஃ | யேஷாம் ச த்வம் பஹுமதோ பூத்வா யாஸ்யஸி லாகவம் ||௨-௩௫||
bhayādraṇāduparataṃ maṃsyante tvāṃ mahārathāḥ . yeṣāṃ ca tvaṃ bahumato bhūtvā yāsyasi lāghavam ||2-35||
Verse 36
அவாச்யவாதாம்ஶ்ச பஹூந்வதிஷ்யந்தி தவாஹிதாஃ | நிந்தந்தஸ்தவ ஸாமர்த்யம் ததோ துஃகதரம் நு கிம் ||௨-௩௬||
avācyavādāṃśca bahūnvadiṣyanti tavāhitāḥ . nindantastava sāmarthyaṃ tato duḥkhataraṃ nu kim ||2-36||
Verse 37
ஹதோ வா ப்ராப்ஸ்யஸி ஸ்வர்கம் ஜித்வா வா போக்ஷ்யஸே மஹீம் | தஸ்மாதுத்திஷ்ட கௌந்தேய யுத்தாய க்ரு'தநிஶ்சயஃ ||௨-௩௭||
hato vā prāpsyasi svargaṃ jitvā vā bhokṣyase mahīm . tasmāduttiṣṭha kaunteya yuddhāya kṛtaniścayaḥ ||2-37||
Verse 38
ஸுகதுஃகே ஸமே க்ரு'த்வா லாபாலாபௌ ஜயாஜயௌ | ததோ யுத்தாய யுஜ்யஸ்வ நைவம் பாபமவாப்ஸ்யஸி ||௨-௩௮||
sukhaduḥkhe same kṛtvā lābhālābhau jayājayau . tato yuddhāya yujyasva naivaṃ pāpamavāpsyasi ||2-38||
Verse 39
ஏஷா தேऽபிஹிதா ஸாங்க்யே புத்திர்யோகே த்விமாம் ஶ்ரு'ணு | புத்த்யா யுக்தோ யயா பார்த கர்மபந்தம் ப்ரஹாஸ்யஸி ||௨-௩௯||
eṣā te.abhihitā sāṅkhye buddhiryoge tvimāṃ śṛṇu . buddhyā yukto yayā pārtha karmabandhaṃ prahāsyasi ||2-39||
Verse 40
நேஹாபிக்ரமநாஶோऽஸ்தி ப்ரத்யவாயோ ந வித்யதே | ஸ்வல்பமப்யஸ்ய தர்மஸ்ய த்ராயதே மஹதோ பயாத் ||௨-௪௦||
nehābhikramanāśo.asti pratyavāyo na vidyate . svalpamapyasya dharmasya trāyate mahato bhayāt ||2-40||
Verse 41
வ்யவஸாயாத்மிகா புத்திரேகேஹ குருநந்தந | பஹுஶாகா ஹ்யநந்தாஶ்ச புத்தயோऽவ்யவஸாயிநாம் ||௨-௪௧||
vyavasāyātmikā buddhirekeha kurunandana . bahuśākhā hyanantāśca buddhayo.avyavasāyinām ||2-41||
Verse 42
யாமிமாம் புஷ்பிதாம் வாசம் ப்ரவதந்த்யவிபஶ்சிதஃ | வேதவாதரதாஃ பார்த நாந்யதஸ்தீதி வாதிநஃ ||௨-௪௨||
yāmimāṃ puṣpitāṃ vācaṃ pravadantyavipaścitaḥ . vedavādaratāḥ pārtha nānyadastīti vādinaḥ ||2-42||
Verse 43
காமாத்மாநஃ ஸ்வர்கபரா ஜந்மகர்மபலப்ரதாம் | க்ரியாவிஶேஷபஹுலாம் போகைஶ்வர்யகதிம் ப்ரதி ||௨-௪௩||
kāmātmānaḥ svargaparā janmakarmaphalapradām . kriyāviśeṣabahulāṃ bhogaiśvaryagatiṃ prati ||2-43||
Verse 44
போகைஶ்வர்யப்ரஸக்தாநாம் தயாபஹ்ரு'தசேதஸாம் | வ்யவஸாயாத்மிகா புத்திஃ ஸமாதௌ ந விதீயதே ||௨-௪௪||
bhogaiśvaryaprasaktānāṃ tayāpahṛtacetasām . vyavasāyātmikā buddhiḥ samādhau na vidhīyate ||2-44||
Verse 45
த்ரைகுண்யவிஷயா வேதா நிஸ்த்ரைகுண்யோ பவார்ஜுந | நிர்த்வந்த்வோ நித்யஸத்த்வஸ்தோ நிர்யோகக்ஷேம ஆத்மவாந் ||௨-௪௫||
traiguṇyaviṣayā vedā nistraiguṇyo bhavārjuna . nirdvandvo nityasattvastho niryogakṣema ātmavān ||2-45||
Verse 46
யாவாநர்த உதபாநே ஸர்வதஃ ஸம்ப்லுதோதகே | தாவாந்ஸர்வேஷு வேதேஷு ப்ராஹ்மணஸ்ய விஜாநதஃ ||௨-௪௬||
yāvānartha udapāne sarvataḥ samplutodake . tāvānsarveṣu vedeṣu brāhmaṇasya vijānataḥ ||2-46||
Verse 47
கர்மண்யேவாதிகாரஸ்தே மா பலேஷு கதாசந | மா கர்மபலஹேதுர்பூர்மா தே ஸங்கோऽஸ்த்வகர்மணி ||௨-௪௭||
karmaṇyevādhikāraste mā phaleṣu kadācana . mā karmaphalaheturbhūrmā te saṅgo.astvakarmaṇi ||2-47||
Verse 48
யோகஸ்தஃ குரு கர்மாணி ஸங்கம் த்யக்த்வா தநஞ்ஜய | ஸித்த்யஸித்த்யோஃ ஸமோ பூத்வா ஸமத்வம் யோக உச்யதே ||௨-௪௮||
yogasthaḥ kuru karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā dhanañjaya . siddhyasiddhyoḥ samo bhūtvā samatvaṃ yoga ucyate ||2-48||
Verse 49
தூரேண ஹ்யவரம் கர்ம புத்தியோகாத்தநஞ்ஜய | புத்தௌ ஶரணமந்விச்ச க்ரு'பணாஃ பலஹேதவஃ ||௨-௪௯||
dūreṇa hyavaraṃ karma buddhiyogāddhanañjaya . buddhau śaraṇamanviccha kṛpaṇāḥ phalahetavaḥ ||2-49||
Verse 50
புத்தியுக்தோ ஜஹாதீஹ உபே ஸுக்ரு'ததுஷ்க்ரு'தே | தஸ்மாத்யோகாய யுஜ்யஸ்வ யோகஃ கர்மஸு கௌஶலம் ||௨-௫௦||
buddhiyukto jahātīha ubhe sukṛtaduṣkṛte . tasmādyogāya yujyasva yogaḥ karmasu kauśalam ||2-50||
Verse 51
கர்மஜம் புத்தியுக்தா ஹி பலம் த்யக்த்வா மநீஷிணஃ | ஜந்மபந்தவிநிர்முக்தாஃ பதம் கச்சந்த்யநாமயம் ||௨-௫௧||
karmajaṃ buddhiyuktā hi phalaṃ tyaktvā manīṣiṇaḥ . janmabandhavinirmuktāḥ padaṃ gacchantyanāmayam ||2-51||
Verse 52
யதா தே மோஹகலிலம் புத்திர்வ்யதிதரிஷ்யதி | ததா கந்தாஸி நிர்வேதம் ஶ்ரோதவ்யஸ்ய ஶ்ருதஸ்ய ச ||௨-௫௨||
yadā te mohakalilaṃ buddhirvyatitariṣyati . tadā gantāsi nirvedaṃ śrotavyasya śrutasya ca ||2-52||
Verse 53
ஶ்ருதிவிப்ரதிபந்நா தே யதா ஸ்தாஸ்யதி நிஶ்சலா | ஸமாதாவசலா புத்திஸ்ததா யோகமவாப்ஸ்யஸி ||௨-௫௩||
śrutivipratipannā te yadā sthāsyati niścalā . samādhāvacalā buddhistadā yogamavāpsyasi ||2-53||
Verse 54
அர்ஜுந உவாச | ஸ்திதப்ரஜ்ஞஸ்ய கா பாஷா ஸமாதிஸ்தஸ்ய கேஶவ | ஸ்திததீஃ கிம் ப்ரபாஷேத கிமாஸீத வ்ரஜேத கிம் ||௨-௫௪||
arjuna uvāca . sthitaprajñasya kā bhāṣā samādhisthasya keśava . sthitadhīḥ kiṃ prabhāṣeta kimāsīta vrajeta kim ||2-54||
Verse 55
ஶ்ரீபகவாநுவாச | ப்ரஜஹாதி யதா காமாந்ஸர்வாந்பார்த மநோகதாந் | ஆத்மந்யேவாத்மநா துஷ்டஃ ஸ்திதப்ரஜ்ஞஸ்ததோச்யதே ||௨-௫௫||
śrībhagavānuvāca . prajahāti yadā kāmānsarvānpārtha manogatān . ātmanyevātmanā tuṣṭaḥ sthitaprajñastadocyate ||2-55||
Verse 56
துஃகேஷ்வநுத்விக்நமநாஃ ஸுகேஷு விகதஸ்ப்ரு'ஹஃ | வீதராகபயக்ரோதஃ ஸ்திததீர்முநிருச்யதே ||௨-௫௬||
duḥkheṣvanudvignamanāḥ sukheṣu vigataspṛhaḥ . vītarāgabhayakrodhaḥ sthitadhīrmunirucyate ||2-56||
Verse 57
யஃ ஸர்வத்ராநபிஸ்நேஹஸ்தத்தத்ப்ராப்ய ஶுபாஶுபம் | நாபிநந்ததி ந த்வேஷ்டி தஸ்ய ப்ரஜ்ஞா ப்ரதிஷ்டிதா ||௨-௫௭||
yaḥ sarvatrānabhisnehastattatprāpya śubhāśubham . nābhinandati na dveṣṭi tasya prajñā pratiṣṭhitā ||2-57||
Verse 58
யதா ஸம்ஹரதே சாயம் கூர்மோऽங்காநீவ ஸர்வஶஃ | இந்த்ரியாணீந்த்ரியார்தேப்யஸ்தஸ்ய ப்ரஜ்ஞா ப்ரதிஷ்டிதா ||௨-௫௮||
yadā saṃharate cāyaṃ kūrmo.aṅgānīva sarvaśaḥ . indriyāṇīndriyārthebhyastasya prajñā pratiṣṭhitā ||2-58||
Verse 59
விஷயா விநிவர்தந்தே நிராஹாரஸ்ய தேஹிநஃ | ரஸவர்ஜம் ரஸோऽப்யஸ்ய பரம் த்ரு'ஷ்ட்வா நிவர்ததே ||௨-௫௯||
viṣayā vinivartante nirāhārasya dehinaḥ . rasavarjaṃ raso.apyasya paraṃ dṛṣṭvā nivartate ||2-59||
Verse 60
யததோ ஹ்யபி கௌந்தேய புருஷஸ்ய விபஶ்சிதஃ | இந்த்ரியாணி ப்ரமாதீநி ஹரந்தி ப்ரஸபம் மநஃ ||௨-௬௦||
yatato hyapi kaunteya puruṣasya vipaścitaḥ . indriyāṇi pramāthīni haranti prasabhaṃ manaḥ ||2-60||
Verse 61
தாநி ஸர்வாணி ஸம்யம்ய யுக்த ஆஸீத மத்பரஃ | வஶே ஹி யஸ்யேந்த்ரியாணி தஸ்ய ப்ரஜ்ஞா ப்ரதிஷ்டிதா ||௨-௬௧||
tāni sarvāṇi saṃyamya yukta āsīta matparaḥ . vaśe hi yasyendriyāṇi tasya prajñā pratiṣṭhitā ||2-61||
Verse 62
த்யாயதோ விஷயாந்பும்ஸஃ ஸங்கஸ்தேஷூபஜாயதே | ஸங்காத்ஸஞ்ஜாயதே காமஃ காமாத்க்ரோதோऽபிஜாயதே ||௨-௬௨||
dhyāyato viṣayānpuṃsaḥ saṅgasteṣūpajāyate . saṅgātsañjāyate kāmaḥ kāmātkrodho.abhijāyate ||2-62||
Verse 63
க்ரோதாத்பவதி ஸம்மோஹஃ ஸம்மோஹாத்ஸ்ம்ரு'திவிப்ரமஃ | ஸ்ம்ரு'திப்ரம்ஶாத் புத்திநாஶோ புத்திநாஶாத்ப்ரணஶ்யதி ||௨-௬௩||
krodhādbhavati sammohaḥ sammohātsmṛtivibhramaḥ . smṛtibhraṃśād buddhināśo buddhināśātpraṇaśyati ||2-63||
Verse 64
ராகத்வேஷவிமுக்தைஸ்து விஷயாநிந்த்ரியைஶ்சரந் | (or வியுக்தைஸ்து) ஆத்மவஶ்யைர்விதேயாத்மா ப்ரஸாதமதிகச்சதி ||௨-௬௪||
rāgadveṣavimuktaistu viṣayānindriyaiścaran . orviyuktaistu ātmavaśyairvidheyātmā prasādamadhigacchati ||2-64||
Verse 65
ப்ரஸாதே ஸர்வதுஃகாநாம் ஹாநிரஸ்யோபஜாயதே | ப்ரஸந்நசேதஸோ ஹ்யாஶு புத்திஃ பர்யவதிஷ்டதே ||௨-௬௫||
prasāde sarvaduḥkhānāṃ hānirasyopajāyate . prasannacetaso hyāśu buddhiḥ paryavatiṣṭhate ||2-65||
Verse 66
நாஸ்தி புத்திரயுக்தஸ்ய ந சாயுக்தஸ்ய பாவநா | ந சாபாவயதஃ ஶாந்திரஶாந்தஸ்ய குதஃ ஸுகம் ||௨-௬௬||
nāsti buddhirayuktasya na cāyuktasya bhāvanā . na cābhāvayataḥ śāntiraśāntasya kutaḥ sukham ||2-66||
Verse 67
இந்த்ரியாணாம் ஹி சரதாம் யந்மநோऽநுவிதீயதே | ததஸ்ய ஹரதி ப்ரஜ்ஞாம் வாயுர்நாவமிவாம்பஸி ||௨-௬௭||
indriyāṇāṃ hi caratāṃ yanmano.anuvidhīyate . tadasya harati prajñāṃ vāyurnāvamivāmbhasi ||2-67||
Verse 68
தஸ்மாத்யஸ்ய மஹாபாஹோ நிக்ரு'ஹீதாநி ஸர்வஶஃ | இந்த்ரியாணீந்த்ரியார்தேப்யஸ்தஸ்ய ப்ரஜ்ஞா ப்ரதிஷ்டிதா ||௨-௬௮||
tasmādyasya mahābāho nigṛhītāni sarvaśaḥ . indriyāṇīndriyārthebhyastasya prajñā pratiṣṭhitā ||2-68||
Verse 69
யா நிஶா ஸர்வபூதாநாம் தஸ்யாம் ஜாகர்தி ஸம்யமீ | யஸ்யாம் ஜாக்ரதி பூதாநி ஸா நிஶா பஶ்யதோ முநேஃ ||௨-௬௯||
yā niśā sarvabhūtānāṃ tasyāṃ jāgarti saṃyamī . yasyāṃ jāgrati bhūtāni sā niśā paśyato muneḥ ||2-69||
Verse 70
ஆபூர்யமாணமசலப்ரதிஷ்டம் ஸமுத்ரமாபஃ ப்ரவிஶந்தி யத்வத் | தத்வத்காமா யம் ப்ரவிஶந்தி ஸர்வே ஸ ஶாந்திமாப்நோதி ந காமகாமீ ||௨-௭௦||
āpūryamāṇamacalapratiṣṭhaṃ samudramāpaḥ praviśanti yadvat . tadvatkāmā yaṃ praviśanti sarve sa śāntimāpnoti na kāmakāmī ||2-70||
Verse 71
விஹாய காமாந்யஃ ஸர்வாந்புமாம்ஶ்சரதி நிஃஸ்ப்ரு'ஹஃ | நிர்மமோ நிரஹங்காரஃ ஸ ஶாந்திமதிகச்சதி ||௨-௭௧||
vihāya kāmānyaḥ sarvānpumāṃścarati niḥspṛhaḥ . nirmamo nirahaṅkāraḥ sa śāntimadhigacchati ||2-71||
Verse 72
ஏஷா ப்ராஹ்மீ ஸ்திதிஃ பார்த நைநாம் ப்ராப்ய விமுஹ்யதி | ஸ்தித்வாஸ்யாமந்தகாலேऽபி ப்ரஹ்மநிர்வாணம்ரு'ச்சதி ||௨-௭௨||
eṣā brāhmī sthitiḥ pārtha naināṃ prāpya vimuhyati . sthitvāsyāmantakāle.api brahmanirvāṇamṛcchati ||2-72||
Verse 73
ௐ தத்ஸதிதி ஶ்ரீமத்பகவத்கீதாஸூபநிஷத்ஸு ப்ரஹ்மவித்யாயாம் யோகஶாஸ்த்ரே ஶ்ரீக்ரு'ஷ்ணார்ஜுநஸம்வாதே ஸாங்க்யயோகோ நாம த்விதீயோऽத்யாயஃ ||௨||
OM tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde sāṅkhyayogo nāma dvitīyo.adhyāyaḥ ||2-73||